Rada powiatu podejmuje uchwałę ustalającą stawkę opłaty za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych. Czy będzie to należność publicznoprawna czy też należność o charakterze cywilnoprawnym? Na to pytanie odpowiadają eksperci w ramach projektu "Dobre prawo sprawne rządzenie".
Opłaty o których mowa w art. 16 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym są opłatami publicznoprawnymi odpowiadają eksperci MAiC. Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym w transporcie drogowym za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców mogą być pobierane opłaty. Stawki opłat za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców są ustalane w drodze negocjacji między gminą, na obszarze której jest usytuowany przystanek komunikacyjny lub dworzec, i właścicielem albo zarządzającym przystankiem komunikacyjnym lub dworcem (art. 16 ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym). Ustalenie tych stawek powinno się odbywać z uwzględnieniem niedyskryminujących zasad dla wszystkich operatorów i przewoźników wykonujących publiczny transport zbiorowy na obszarze właściwości organizatora (art. 16 ust. 3 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym).
Z kolei w art. 16 ust. 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, ustawodawca przewidział możliwość pobierania opłat za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem albo zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego. Stawka tej opłaty nie może być wyższa niż:
- 0,05 zł za jedno zatrzymanie środka transportu na przystanku komunikacyjnym,
- 1 zł za jedno zatrzymanie środka transportu na dworcu.
Stawka tej opłaty ulega zmianie w stopniu odpowiadającym planowanemu średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych, ustalonemu w ustawie budżetowej na dany rok. Zmiana następuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została ogłoszona ustawa budżetowa.
W art. 16 ust. 7 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, ustawodawca przesądził, iż opłata ta stanowi dochód jednostki samorządu terytorialnego z przeznaczeniem na:
- utrzymanie przystanków komunikacyjnych oraz dworców,
- realizację zadań w zakresie publicznego transportu zbiorowego, w przypadku gdy organizatorem jest gmina.
Problem charakteru prawnego opłat za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców pojawiła się w związku z możliwością opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Uznanie ich za należności cywilnoprawne skutkowałoby powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. Za takim cywilnoprawnym charakterem opłat za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców opowiedziały się organy podatkowe w swoich interpretacjach. Z kolei sądy administracyjne zaprzeczyły tym poglądom. Ekspertka przywołała wyroki sądów administracyjnych, które jednoznacznie wskazują iż ustalanie i pobieranie opłat (a więc danin publicznych) za korzystanie z przystanków komunikacyjnych jest formą sprawowania władztwa publicznego.
Odnosząc się do przytoczonych poglądów dotyczących charakteru prawnego opłat, o których mowa w art. 16 ust.1 i 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym należy opowiedzieć się za publicznoprawnym charakterem tych opłat. Stanowią one świadczenie odpłatne (ekwiwalentne) ściśle powiązane z zakresem usług świadczonych przez samorząd. Nadto wykazują pewne cechy podatków – mają charakter pieniężny, powszechny, bezzwrotny, ustalany jednostronnie przez organy jednostki samorządu terytorialnego (w drodze uchwały organu stanowiącego). Wreszcie w ustawie o transporcie zbiorowym jasno wskazano na przeznaczenie wpływów uzyskiwanych z opłaty, tj. realizację zadań ustawowych gminy w zakresie publicznego transportu zbiorowego, a zatem precyzyjnie określono cel publiczny, jakiemu mają służyć opłaty za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców.
Szczegółowe wyjaśnienia można znaleźć w bazie dobrych praktyk prowadzonej przez MAiC w ramach projektu "Dobre prawo sprawne rządzenie". Resort administracji zamieszcza tam odpowiedzi ekspertów na zapytania ze strony jednostek samorządu terytorialnego. System doradztwa prawnego przewidziany jest dla jednostek biorących udział w projekcie, jednak przygotowane porady prawne dostępne są dla wszystkich. Bazę dobrych praktyk można znaleźć tutaj.
Źródło: www.administracja.mac.gov.pl
