Na stronie Sejmu opublikowano poselski projekt zmiany ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Przedstawione w nim propozycje dotyczą uporządkowania pewnych nieścisłości powstałych w wyniku uchwalenia ustawy z 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz mają zapobiec nieuprawnionemu wzrostowi kwot dotacji dla niesamorządowych przedszkoli.

Terminy w nowym ujęciu

Zmiana art. 33 ust. 3 ustawy ma generalnie charakter techniczny. Zgodnie z proponowanym przepisem, w sytuacji gdy dzień rozpoczęcia działalności danej placówki wychowania przedszkolnego przypada na okres od 1 stycznia do 15 czerwca 2026 r., warunek związany z odpowiednim sprawozdaniem do Systemu Informacji Oświatowej miałby zostać spełniony po raz pierwszy w odniesieniu do dotacji przekazywanych w 2027 roku (tj. w roku następującym po roku rozpoczęcia działalności).

W przypadku rozpoczęcia działalności w późniejszym czasie, tj. od 16 czerwca do 30 września 2026 r., szczegóły realizacji warunku dotyczącego przekazania danych przedstawiają się dwojako. Warunek przekazania do SIO danych na 30 września miałby po raz pierwszy zastosowanie w odniesieniu do dotacji przekazywanej w 2027 roku, natomiast warunek przekazania takich danych aktualnych na 15 czerwca miałby zastosowanie do dotacji przekazywanych w roku 2028.

Jeśli natomiast dana placówka rozpocznie działalność w okresie od 1 października do 31 grudnia roku budżetowego 2026, warunek związany ze sprawozdaniem dotyczyłby dotacji przekazywanej w roku 2028.

Celem zmian jest urealnienie terminów realizacji obowiązku sprawozdawczego, który aktualnie jest technicznie wręcz niemożliwy do zrealizowania. Wykonanie tego obowiązku jest bardzo ważne, gdyż od tego zależy moment rozpoczęcia udzielania dotacji dla danego niesamorządowego przedszkola, szkoły czy innej placówki oświatowej. W szerszym ujęciu zmiana wynika zatem w znacznej mierze z potrzeby ustawowego potwierdzenia prawa do udzielania dotacji z samorządowych budżetów.

Demografia "mrożąca" dotacje

Co zaś dotyczy projektowanego art. 145l ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, celem ich wprowadzenia jest zapobieganie niezamierzonemu wzrostowi podstawowych kwot dotacji w tych gminach, które borykają się ze szczególnie dużym spadkiem liczby dzieci w prowadzonych przez siebie przedszkolach. Oznacza to de facto "zamrożenie" dotacji. Jak wynika z najnowszych prognoz, w 2026 roku liczba wychowanków w takich placówkach spadnie o ok. 7,7% w porównaniu do roku bieżącego. W związku z tym, w gminach notujących największe spadki dojdzie do nietypowej sytuacji, jako że wysokość podstawowej kwoty dotacji jest uzależniona od wydatków planowanych na jedno dziecko. W ciągu roku szkolnego nie sposób przeprowadzić działań konsolidacyjnych, przez które zmniejszona miałaby zostać liczba małolicznych oddziałów. Przepis nie zwalnia gminy z aktualizowania kwot dotacji z uwzględnieniem projektowanego przepisu, jednak podstawowa kwota dotacji nie może być wyższa niż iloczyn PKD ustalony dla roku 2025 i wskaźnika 1,03. Gmina, która będzie chciała ustalić PKD w kwocie wyższej niż ten iloczyn, miałaby skorzystać - zdaniem projektodawców - z rozwiązań przewidzianych w art. 39. Rozwiązanie to ma dotyczyć również przypadków, w których rozliczają się między sobą z liczby uczniów korzystających z wychowania przedszkolnego.

Podkreślenia wymaga również, że powiaty mają uzyskać możliwość wypłacania zaległych dotacji "za efekt" na uczniów kończących naukę przed 1 stycznia 2025 r. na zasadach obowiązujących do końca roku 2024.

Projektodawcy stwierdzili, że wpływ proponowanych rozwiązań na budżety jednostek samorządu terytorialnego jest trudny do zbadania, ponieważ brakuje źródła danych pokazującego w ilu przypadkach odmówiono wypłaty dotacji nowopowstałym przedszkolom, szkołom i placówkom.

Pełny tekst projektu znajduje się na stronie Sejmu RP: orka.sejm.gov.pl

Źródło: Sejm RP