Jak czytamy, w najnowszych aktualnościach NIK, w latach 2017-2021 (do końca marca) na realizację wszystkich programów i zadań związanych z rozwojem sportu akademickiego przeznaczono ponad 100 mln zł, a blisko 280 tys. studentów objęto wsparciem. Dodatkowo na rozwój akademickiej infrastruktury sportowej przeznaczono ponad 195 mln zł.

Minister właściwy do spraw kultury fizycznej osiągnął większość planowanych celów i efektów programów, jednakże nie monitorował czy Polska osiągnęła awans w klasyfikacji medalowej i punktowej na międzynarodowych zawodach, co jest wymiernym efektem ponoszonych nakładów na sport akademicki. Dopiero w trakcie kontroli, NIK ustaliła, że takiego awansu nie dość że nie udało się osiągnąć, to wręcz spadliśmy w rankingach. Ponadto minister nie zapewnił ewaluacji i monitorowania celu programu dotyczącego zwiększenia aktywności fizycznej studentów.

Zarówno minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, jak również minister właściwy do spraw kultury fizycznej, w badanym okresie realizowali programy oraz zadania, które gwarantowały stworzenie warunków do rozwoju sportu akademickiego. Chodzi w szczególności o programy:

• Program Sport Akademicki;
• program dotyczący szkoleń w Akademickich Centrach Szkolenia Sportowego (Program ACSS);
• program dotyczący przygotowania i udziału w uniwersjadach i Akademickich Mistrzostwach Świata (Program AMŚ);
• Program Rozwój Sportu Akademickiego;
• Projekt Narodowa Reprezentacja Akademicka.

Minister właściwy do spraw kultury fizycznej w latach 2017-2021 (do końca marca) na programy i zadania upowszechniania sportu wśród studentów oraz programy szkolenia sportowego, przygotowania i udziału w zawodach sportowych wydatkował łącznie ponad 80 mln zł, a na rozwój akademickiej infrastruktury sportowej ponad 87 mln zł. W efekcie realizacji programów popularyzujących uprawianie sportu wsparciem objęto blisko 253 tys. studentów z co najmniej 150 uczelni (w tym 181,5 tys. w Programie Sport Akademicki i 71,4 tys. w Programie Sport dla Wszystkich) oraz 4 tys. studentów w programach szkolenia sportowego, przygotowania i udziału w zawodach sportowych (3,2 tys. w Programie ACSS i 0,8 tys. w Programie AMŚ).

Efektem programów było zdobycie przez studentów w latach 2017-2020 łącznie 184 medali na Uniwersjadach Letnich i Zimowych oraz Akademickich Mistrzostwach Świata w konkurencjach olimpijskich. Zawodnicy należący do Akademickiego Związku Sportowego (AZS) wywalczyli 247 medali na zawodach mistrzowskich. NIK pozytywnie oceniła udział na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 2021 r. zawodników uczestniczących w programie Akademickie Centra Szkolenia Sportowego, na których 14 zawodników zdobyło 18 medali w konkurencjach indywidualnych i drużynowych.

Z kontroli wynika, że minister właściwy do spraw kultury fizycznej nie monitorował i nie dokonał oceny celu Programu Akademickie Centra Szkolenia Sportowego i Programu Akademickie Mistrzostwa Świata, tj. odpowiednio: awansu reprezentacji Polski w klasyfikacji medalowej i punktowej na międzynarodowych zawodach mistrzowskich w konkurencjach olimpijskich oraz awansu reprezentacji Polski w rankingach medalowych i punktacji w sportach objętych programem igrzysk olimpijskich. Dopiero w trakcie kontroli NIK ustaliła, że nie osiągnięto awansu w klasyfikacji medalowej. W latach 2017-2019 spadła liczba medali w Uniwersjadach Letnich i Zimowych oraz pozycja reprezentacji Polski w klasyfikacji medalowej – odpowiednio z 11 na 15 i z 12 na 16 miejsce. Awansu w klasyfikacji punktowej nie oceniano, ponieważ nie przyjęto metodologii liczenia punktów za zajęte w zawodach miejsca 1-8.

Minister nie zapewnił ewaluacji i monitorowania celu Programu Sport Akademicki dotyczącego zwiększenia aktywności fizycznej studentów, z zastosowaniem narzędzi skierowanych bezpośrednio do uczestników programu (np. ankiet ewaluacyjnych dla studentów). NIK zwraca także uwagę, że w trakcie realizacji tego programu w latach 2018-2020 od części studentów pobierano opłaty – w sumie blisko 309 tys. zł – za udział w zawodach. Środki te poszły na częściowe pokrycie kosztów organizacji tych imprez, choć nie można było pobierać jakichkolwiek opłat od uczestników. Najwyższa Izba Kontroli po zakończeniu kontroli wnioskowała do Ministra Sportu i Turystki o dokonywanie ewaluacji celu ww. programu w zakresie zwiększenia aktywności fizycznej studentów (w szczególności poprzez narzędzia skierowane do studentów uczestniczących w programie) oraz o doprecyzowanie zapisów Programu Sport Akademicki, tak aby zapewniały one wykluczenie pobierania opłat od studentów uczestniczących w programie.

W latach 2017-2020 minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki wydatkował na inwestycje sportowe blisko 108 mln zł, a na programy, projekty i zadania badawcze, a także stypendia i nagrody ponad 21 mln zł. Wsparciem zostało objętych ponad 22 tys. studentów.
Minister właściwy do spraw kultury fizycznej oraz minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki nie w pełni zrealizowali zawarte we wrześniu 2015 r. porozumienie o współpracy na rzecz rozwoju sportu akademickiego, które określało zasady ich współpracy na rzecz rozwoju sportu akademickiego w latach 2015-2020. Ministrowie nie powołali wspólnie Rady Programowej, której zadaniem miała być koordynacja i monitorowanie realizacji Porozumienia, a także sporządzanie rocznych sprawozdań z jego realizacji. Nie powołano również Zespołu ds. Infrastruktury Sportu Akademickiego oraz nie opracowywano co pół roku listy obiektów infrastruktury sportowej o charakterze strategicznym dla instytucji szkolnictwa wyższego.

Akademicki Związek Sportowy oraz podlegające mu jednostki AZS (organizacje środowiskowe i kluby sportowe) na ogół prawidłowo realizowały ze środków publicznych zadania, osiągając zakładane w nich cele i efekty. Izba zwraca jednak uwagę, że nie wyznaczono kierunków i obszarów działań AZS oraz nie wprowadzono skutecznego mechanizmu weryfikacji liczby studentów, zawodników, trenerów, instruktorów, sekcji sportowych, pozwalającego na coroczne ich monitorowanie i ocenę. Ponadto, nie zawierano porozumień lub umów o współpracy z jednostkami AZS, które regulowałyby zobowiązania w zakresie wydatkowania i rozliczania dofinansowania z Programu Sport Akademicki.

W związku z kontrolą do właściwych ministrów (Ministra Sportu i Turystyki, Ministra Edukacji i Nauki, Ministra Sportu i Turystyki oraz Minister Edukacji i Nauki) wpłynęły wnioski, z którymi można się zapoznać pod adresem www.nik.gov.pl.

Źródło: NIK