Przepis art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy - Prawo oświatowe nie precyzuje pojęcia "przypadku szczególnie uzasadnionego" i w każdym przypadku rzeczą organu, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze jest dokonanie oceny, czy działanie bądź zaniechanie dyrektora/wicedyrektora uniemożliwia jego pozostawanie na stanowisku.
Użyte przez ustawodawcę w przepisie art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy pojęcie "przypadki szczególnie uzasadnione" jest pojęciem ogólnym, niedookreślonym, lecz analiza powyższego przepisu pozwala na stwierdzenie, że odwołanie w trybie natychmiastowym na podstawie tego przepisu nie może nastąpić z przyczyn wymienionych w pkt 1 lit. b tego artykułu, tj. w przypadku negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania zadań w zakresie działalności finansowej i administracyjnej (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. b w zw. z art. 57 ust. 1 i 2 ustawy). Muszą to być inne, "szczególnie uzasadnione przypadki", których ustawa nie wskazuje.
Przywołany przepis art. 66 ustawy ma tożsame brzmienie z art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, uchylonym przez art. 15 pkt 54 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. zmieniającej ustawę o systemie oświaty z dniem 1 września 2017 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 60). Z tego powodu stanowisko orzecznictwa odnoszące się do omawianej kwestii, wyrażone na tle art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, regulowanej obecnie przez art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego, zachowuje w ocenie Sądu swoją aktualność i może być w pełni stosowane przy interpretacji treści pojęcia "szczególnie uzasadnionych przypadków".
W orzecznictwie sądowoadministracyjnym podkreśla się, że skoro ww. przepis wprowadza nadzwyczajny tryb odwołania osoby, której powierzono stanowisko kierownicze w szkole - powinien być interpretowany ściśle. Art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy stanowi wyjątek od zasady stabilności zatrudnienia, a zatem jego wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna. "Przypadki szczególnie uzasadnione" są ujmowane wąsko jako sytuacje, w których doszło do rażących uchybień niepozwalających na dalsze zajmowanie stanowiska, zatem prowadzących do konieczności natychmiastowego odsunięcia osoby pełniącej funkcję kierowniczą w szkole lub placówce oświatowej od pracy na tym stanowisku w trakcie roku szkolnego. Dotyczą sytuacji drastycznych, rażąco sprzecznych z celami powołania na stanowisko, a więc innych od tych, dla których przewidziany jest "normalny" tryb odwołania ze stanowiska z końcem roku szkolnego. Stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego w tej kwestii jest jednolite i konsekwentne (por. wyroki z dnia 7 maja 2015 r., sygn. akt I OSK 2987/14, z dnia 6 sierpnia 2015 r., sygn. akt I OSK 901/15 oraz wyrok z 25 listopada 2015 r., I OSK 1942/15, CBOSA).
Wskazuje się również, że przypadek szczególny mogą stanowić (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 26 kwietnia 2012 r., sygn. akt II SA/Bk 924/11):
- zdarzenia (działanie lub zaniechanie) o charakterze zupełnie wyjątkowym, nadzwyczajnym (wykraczającym poza działanie rutynowe, codzienne),
- mające charakter niedopełnienia obowiązków lub naruszenia uprawnień określonych prawem, przez nauczyciela - dyrektora szkoły,
- stwierdzone uchybienia są tego rodzaju, że powodują destabilizację w realizacji funkcji (dydaktycznej, wychowawczej i oświatowej) szkoły i dlatego
- konieczne jest natychmiastowe zaprzestanie wykonywania funkcji dyrektora, albowiem dalsze zajmowanie stanowiska dyrektora godzi w interes szkoły jako interes publiczny.
Szczególnie uzasadnione przypadki to takie, które powodują, że nie można czekać z odwołaniem nauczyciela ze stanowiska kierowniczego, lecz decyzja o pozbawieniu nauczyciela funkcji kierowniczej musi być podjęta natychmiast. Tym samym odwołanie w szczególnie uzasadnionym przypadku powinno być natychmiastowe lub niezwłoczne w stosunku do zdarzeń, okoliczności je uzasadniających. Chodzi o takie zachowania, w wyniku których nie ulega wątpliwości, że dyrektor (wicedyrektor) utracił zdolność wykonywania powierzonej mu funkcji z przyczyn etycznych lub rażącej niekompetencji w realizacji spoczywających na nim obowiązków.
Warto przykładowo wskazać, że w orzecznictwie za przyczyny "szczególnie uzasadnione" uznano np.:
- błędy organizacyjne, które postawiły placówkę w stan zagrożenia likwidacją (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 17 czerwca 2014 r., sygn. akt IV SA/Gl 970/13),
- notoryczne nieregulowanie zobowiązań finansowych szkoły (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 10 maja 2006 r., sygn. akt II SA/Rz 624/05),
- długotrwałą chorobę uniemożliwiającą wykonywanie funkcji kierowniczej, która negatywnie wpływa na szkołę powodując jej dezorganizację (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 października 2017 r., sygn. I OSK 365/17).
Powołane w treści artykułu orzeczenia pochodzą ze strony: orzeczenia.nsa.gov.pl
