Czy urlop bezpłatny dyrektora szkoły może być okolicznością, o której mowa w art. 66 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe?
Przed odpowiedzią na powyższe pytanie stanął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 16 lutego 2021 r. (III OSK 3049/21).
W stanie faktycznym sprawy skarżący (dyrektor/radny) został odwołany ze stanowiska dyrektora Zespołu Szkół. Przedstawiono następujące uzasadnienie: nieobecność skarżącego, w związku z udzielonym urlopem na czas sprawowania mandatu radnego, przekraczająca okres na jaki jest powołany na stanowisko dyrektora szkoły powoduje, że zainteresowany do końca kadencji nie będzie miał możliwości faktycznego sprawowania funkcji dyrektora Zespołu Szkół i tym samym traci zdolność do efektywnego zarządzania powierzoną mu szkołą. Biorąc pod uwagę wielkość szkoły, jej specyfikę i zakres funkcjonowania oraz wzrost zadań kadry kierowniczej w realiach zmian zachodzących w oświacie w kształceniu ponadpodstawowym brak osoby dyrektora jest bardzo niekorzystny i długotrwała nieobecność skarżącego będzie wpływała destabilizująco na funkcjonowanie Zespołu Szkół. Wpłynie to bardzo negatywnie na prawidłowe funkcjonowanie szkoły w zakresie kadrowym, dydaktyczno-wychowawczym, organizacyjnym i administracyjno-gospodarczym. Nieobecność ta ogranicza pełne, kompleksowe i perspektywiczne zarządzanie placówką. Przepisy ustawowe wyraźnie nakładają obowiązek, aby szkołą kierował dyrektor. Obowiązek wyłonienia dyrektora nałożony został na organ prowadzący. Okoliczności te stanowią podstawę do podjęcia przez organ prowadzący działań zapewniających prawidłowe funkcjonowanie Zespołu Szkół kierowanego przez kadrę kierowniczą w składzie zapewniającym sprawne zarządzanie szkołą. Pozytywne stanowisko w tej sprawie wyraził także Kurator Oświaty, który wskazał, że okres urlopu bezpłatnego stanowi przerwę w zatrudnieniu, a zatem czasowe zaprzestanie pełnienia obowiązków służbowych.
Uchwała została zaskarżona przez dyrektora/radnego do WSA we Wrocławiu. Sąd oddalił skargę. Kolejno została skierowana skarga kasacyjna do NSA.
Naczelny Sąd Administracyjny w powołanym na wstępie orzeczeniu wskazał, że w zaskarżonym wyroku WSA we Wrocławiu zauważano, że art. 66 ustawy Prawo oświatowe statuuje zasadę stabilności pracy dyrektora placówki oświatowej. Stąd orzecznictwo sądowe podkreśla, że "przesłankę szczególnie uzasadnionego przypadku" z art. 66 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe należy rozumieć wąsko i oznacza takie sytuacje, w których nie jest możliwe spełnianie przez nauczyciela funkcji kierowniczej, a konieczność natychmiastowego przerwania jego czynności zachodzi ze względu na zagrożenie interesu publicznego, jakim jest prawidłowe funkcjonowanie szkoły lub innej placówki oświatowej.
Sąd przypomniał stanowisko NSA wyrażone w wyroku z dnia z dnia 28 kwietnia 2020 r., sygn. akt I OSK 4450/18, w którym zaznaczono na tle korzystania przez nauczyciela pełniącego funkcje kierownicze z urlopu dla poratowania zdrowia, do którego ma prawo wynikające z art. 73 ustawy Karta Nauczyciela, że nie może to być podstawą do jego odwołania na podstawie art. 66 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe. W wyroku tym uznano, że zdarzenie to nie ma bowiem charakteru niezwykłego, nieprzewidywalnego, wskazującego, że nauczyciel nie może pełnić powierzonej mu funkcji. Nie można również uznać, że korzystanie przez nauczyciela z przewidzianego przez Kartę Nauczyciela uprawnienia, destabilizuje pracę placówki oświatowej. Władze zarządzające placówką oświatową powinny bowiem tak zorganizować jej prace, aby na czas urlopu nauczyciela, praca placówki przebiegała bez zakłóceń. Nie można w tym zakresie wszelkich nieprawidłowości przerzucać na nauczyciela korzystającego z przysługującego mu uprawienia".
Jak podkreślił NSA stanowisko sądu w tym zakresie wprost wskazywało, że w sytuacji, gdy dyrektor placówki oświatowej wykonuje przysługujące mu prawa - nie może być z tego powodu "karany", odwołaniem ze stanowiska na podstawie art. 66 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe.
Tak więc w sytuacji, gdy na kierownika placówki oświatowej zostanie nałożony prawny obowiązek wzięcia urlopu bezpłatnego, nie można uznać, że mamy do czynienia z okolicznością, o której mowa w art. 66 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe. W takiej sytuacji władze samorządu powinny tak zorganizować pracę placówki oświatowej, aby na czas wykonywania mandatu radnego przez dyrektora - placówka mogła funkcjonować bez zakłóceń.
