Ustawą – Prawo oświatowe minister właściwy do spraw oświaty i wychowania został zobowiązany do określenia, w drodze rozporządzenia treści programowych z zakresu doradztwa zawodowego, warunków i sposobu realizacji i organizacji doradztwa zawodowego w szkołach i placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy – Prawo oświatowe (placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego), oraz wymagań w zakresie przygotowania osób realizujących doradztwo zawodowe w tych szkołach i placówkach, uwzględniając rolę doradztwa zawodowego we wspieraniu uczniów i słuchaczy w procesie podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych.

Projekt rozporządzenia MEN przekazany do konsultacji publicznych przewiduje wprowadzenie regulacji, które mają umożliwić ujęcie doradztwa zawodowego jako procesu, który rozpoczyna się w okresie przedszkolnym i jest kontynuowany na kolejnych etapach edukacyjnych.

W związku z tym w projektowanym rozporządzeniu zdefiniowano na czym polega doradztwo zawodowe oraz wskazano formy, w jakich może być ono realizowane na poszczególnych etapach edukacji, wyszczególniając: preorientację zawodową, orientację zawodową, zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 7 ustawy – Prawo oświatowe, zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu, zajęcia z wychowawcą, jak również działania określone w wewnątrzszkolnym systemie doradztwa zawodowego, w tym np. indywidualne konsultacje z doradcą zawodowym, indywidualne lub grupowe wizyty zawodoznawcze u pracodawców, w placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy – Prawo oświatowe, lub w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe mające na celu poznanie przez uczniów środowiska pracy w wybranych zawodach.

W projektowanym rozporządzeniu wskazano również jakie osoby mogą prowadzić preorientację i orientację zawodową zarówno w przedszkolu, jak i w klasach I-VI szkoły podstawowej. Z uwagi na fakt, iż treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego w formie preorientacji i orientacji zawodowej w przeważającym zakresie będą realizowane w trakcie zajęć edukacyjnych (w tym z poszczególnych przedmiotów), przewiduje się, że treści te będą realizowali nauczyciele, w tym nauczyciele, którym powierzono wychowawstwo klas, doradcy zawodowi, pedagodzy lub psycholodzy.

W projektowanym rozporządzeniu określono cel realizacji zajęć z zakresu doradztwa zawodowego oraz treści programowe realizowane w trakcie tych zajęć (załącznik nr 1 do projektowanego rozporządzenia). Jednym z kluczowych założeń projektowanego rozporządzenia jest ukazanie doradztwa zawodowego jako spójnego programu działań z zakresu doradztwa zawodowego realizowanych na każdym etapie edukacji w celu skutecznego wspierania dzieci, młodzieży i dorosłych na każdym etapie nauki. Dlatego też doradztwo zawodowe jako proces nie może ograniczać się do jednorazowego aktu udzielenia porady dotyczącej podjęcia decyzji związanej z dalszą drogą edukacyjną lub zawodową. Jednocześnie sposób doboru i opisania treści programowych zakłada powtarzalność całego procesu i tym samym umożliwia realizację doradztwa zawodowego na kolejnych etapach edukacji. Doradcy zawodowi, nauczyciele, wychowawcy, psycholodzy lub pedagodzy mają możliwość systematycznego pogłębiania realizowanych treści w ramach realizacji tych samych celów występujących na poszczególnych etapach kształcenia, tak aby była zapewniona ciągłości realizacji tych celów przez cały okres kształcenia poczynając od przedszkola, dlatego też w projektowanym rozporządzaniu treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego zostały określone w dwóch załącznikach. Treści realizowane w ramach zajęć z zakresu doradztwa zawodowego określa załącznik nr 1, natomiast treści realizowane w ramach bieżącej pracy z uczniami lub słuchaczami oraz w trakcie zajęć i działań określonych w § 5 projektowanego rozporządzania określa załącznik nr 2. Tym samym wszystkie te treści składają się na spójny system realizacji doradztwa zawodowego, który powinien zapewnić uczniom wsparcie szkoły w zakresie poznawania siebie i dokonywania wyborów edukacyjnych i zawodowych.

W projektowanym rozporządzaniu wskazano również osoby, które mogą realizować zajęcia i działania związane z doradztwem zawodnym:

1. w przedszkolu – nauczyciele, doradcy zawodowi, pedagodzy lub psycholodzy,
2. w klasach I-VI szkoły podstawowej – nauczyciele, w tym nauczyciele wychowawcy, doradcy zawodowi, pedagodzy lub psycholodzy,
3. w klasach VII i VIII szkoły podstawowej oraz w branżowej szkole I stopnia, liceum ogólnokształcącym i technikum – doradcy zawodowi posiadający kwalifikacje nauczyciela doradcy zawodowego określone w rozporządzaniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. poz. 1575) oraz nauczyciele, w tym nauczyciele wychowawcy, pedagodzy lub psycholodzy,
4. w branżowej szkole II stopnia, szkole policealnej oraz w szkołach dla dorosłych – nauczyciele, w tym nauczyciele wychowawcy, doradcy zawodowi, pedagodzy lub psycholodzy.

Jednocześnie, w projektowanym rozporządzeniu przewidziano, że do końca roku szkolnego 2021/2022 w przypadku braku nauczyciela posiadającego kwalifikacje doradcy zawodowego będzie możliwe powierzenie prowadzenia zajęć z zakresu doradztwa zawodowego innemu nauczycielowi lub osobie niebędącej nauczycielem, posiadającej przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć.

Ponadto projektowane rozporządzenie wskazuje narzędzia, jakimi powinna się posługiwać szkoła w prowadzeniu skutecznych i spójnych działań w zakresie doradztwa zawodowego. W projektowanym rozporządzaniu sprecyzowano, jakie elementy powinien zawierać wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego, zwany dalej „WSDZ”, który jest elementem procesu wychowawczego szkoły i stanowi część statutu szkoły. Projektowane rozporządzenie przewiduje, że WSDZ określa ogólne cele i działania związane realizacją doradztwa zawodowego oraz partnerów tych działań. Dodatkowo, na podstawie WSDZ będzie opracowywany szczegółowy program realizacji WSDZ na dany rok szkolny.

W projektowanym rozporządzeniu określono także zadania doradców zawodowych.

W odniesieniu do uczniów dotychczasowych gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (np. zasadniczej szkoły zawodowej) oraz klas tych szkół prowadzonych w szkołach innego typu doradztwo zawodowe będzie realizowane w całości tak jak dotychczas w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach do czasu zakończenia kształcenia odpowiednio w tych szkołach i klasach.

Planuje się, że projektowane rozporządzenie wejdzie w życie z dniem 1 września 2018 r.

Projekt będzie przedmiotem obrad najbliższego Zespołu ds. Edukacji KWRiST.