Jedną z grup podmiotów, którą organ prowadzący musi zawiadomić o planowanej likwidacji szkoły są rodzice uczniów, a w przypadku szkół dla dorosłych sami uczniowie.
Zawiadomienie powinno nastąpić co najmniej na 6-miesięcy przed terminem likwidacji.
Rodzice a także opiekunowi prawni sprawują nad dziećmi władzę rodzicielską lub pieczę, dlatego mają interes prawny w tym ,aby otrzymać informację o zamierzonej likwidacji szkoły publicznej.
Ustawa o systemie oświaty nie wskazuje wprost w jakiej formie owo zawiadomienie powinno nastąpić. Dlatego też wydaje się, że sama forma nie ma tak wielkiego znaczenia jak treść zawiadomienia.
Omawiając temat zawiadamiania rodziców uczniów o planowanej likwidacji szkoły warto sięgnąć do bogatego orzecznictwa w tym zakresie.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 2003.12.31) w Szczecinie z dnia 18 kwietnia 2001 r., SA/Sz 149/01
Z art. 59 ust. 1 u.s.o. jednoznacznie wynika, że zawiadomienie o likwidacji publicznej placówki oświaty powinno być skierowane do rodziców dzieci uczęszczających do placówki objętej zamiarem likwidacji. Nie wystarczy takiej informacji podać do wiadomości publicznej, jak to regulują inne ustawy w odniesieniu do likwidacji innych placówek.
Ustawa o systemie oświaty wymaga powiadomienia rodziców dzieci uczestniczących w zajęciach w likwidowanej placówce, choć nie określa formy tego zawiadomienia. Nie ulega jednak wątpliwości, iż powinna to być informacja wyraźnie adresowana do tej grupy osób, a nie sama możliwość zapoznania się przez te osoby z daną informacją na podstawie prowadzonej debaty publicznej. Nie może więc być uznana za wystarczającą w tym aspekcie podnoszona w skardze okoliczność, że sprawa likwidacji publicznej placówki oświaty była powszechnie znana, albowiem była przedmiotem obrad Rady Miejskiej, informowały o niej lokalne radio i prasa, każdy mieszkaniec gminy mógł się z tą informacją zapoznać.
Naruszenie ustawowego wymogu likwidacji publicznej placówki oświatowej, określonego art. 59 ust. 1 w zw. z ust. 4 u.s.o., polegające na niedopełnieniu przez organ prowadzący obowiązku powiadomienia o likwidacji placówki rodziców dzieci w taki sposób, by informacja o likwidacji oraz możliwości kontynuacji zajęć bezpośrednio do nich dotarła, stanowi przesłankę do stwierdzenia nieważności uchwały organu samorządu przez organ nadzoru w trybie art. 91 ust. 1 u.s.g.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 2003.12.31) w Warszawie z dnia 24 października 2002 r., I SA 1381/02
Powiadomienie osób obecnych na zebraniu oraz skierowanie pisemnych zawiadomień do pozostałych rodziców uczniów czyni zadość wymaganiom, o których stanowi przepis art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.
Przepisy tej ustawy nie nakazują prowadzenia konsultacji z wszystkimi mieszkańcami gminy.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 października 2009 r. , I OSK 871/09
O zamiarze likwidacji szkoły powinien zostać zawiadomiony każdy rodzic i że tej okoliczności nie można domniemywać. Dlatego informacja o zamiarze likwidacji szkoły powinna zostać imiennie skierowana do każdego z rodziców i musi do niego dotrzeć.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 19 marca 2009 r., IV SA/Po 398/08
W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego i w doktrynie utrwalonym jest pogląd, że czynność zawiadomienia o zamiarze likwidacji szkoły winna obejmować zarówno informację o przewidywanej (choć jeszcze niepewnej) likwidacji określonej imiennie szkoły w określonym ściśle terminie, jak i o motywach podjęcia uchwały intencyjnej (jakimi względami organ prowadzący kieruje się, przeznaczając daną szkołę do likwidacji (odpowiednio wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 lutego 2007 r.- I OSK 1822/06).
Obowiązek poinformowania rodziców niekoniecznie musi polegać na przesłaniu im odpisów uchwały intencyjnej. Istotna jest jedynie treść zawiadomienia - winna być ona skonkretyzowana i dotyczyć istotnych przesłanek, które w ocenie organu wykonawczego, przemawia za likwidacją szkoły.
Informacja o zamiarze likwidacji szkoły winna być informacją imiennie adresowaną do poszczególnych rodziców. Doręczenie zawiadomienia może być dokonane np. na zebraniu z rodzicami (dla celów dowodowych konieczne jest pokwitowanie odbioru zawiadomienia na liście – wyrok NSA z 18 kwietnia 2001 r., SA/Sz 149 /01) za pośrednictwem urzędnika gminy bądź pocztą (za każdym razem za potwierdzeniem odbioru). Obowiązek wykazania prawidłowego doręczenia zawiadomienia każdemu z rodziców (opiekunów), właściwemu kuratorowi, organowi wykonawczemu jednostki samorządu terytorialnego właściwego dla prowadzenia szkoły i dopełnienia konsultacji z właściwym organem związków zawodowych, spoczywa na organie samorządu terytorialnego bądź samorządowej jednostce organizacyjnej, której organ stanowiący powierzył wykonanie uchwały intencyjnej w tej części.
Żaden z przepisów prawa nie pozwala na przyjęcie założenia, że doręczenie zawiadomienia jednemu z rodziców (opiekunów prawnych) dziecka, czyni skutecznym doręczenie drugiemu z nich (odpowiednio wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 maja 2003 r., II SA/Gd 1735/00). Niedopełnienie przez organ prowadzący obowiązku powiadomienia o likwidacji szkoły rodziców dzieci w taki sposób, by informacja dotarła do nich bezpośrednio, może stanowić przesłankę stwierdzenia nieważności uchwały. Zawiadomienie o zamiarze likwidacji jest dokonane skutecznie, jeśli dotarło do wszystkich osób lub organów, które winny być poinformowane o zamiarze likwidacji, najpóźniej w terminie o którym mowa w art. 59 u.s.o. (wyrok WSA w Warszawie z 20 grudnia 2007 r., I SA/Wa 1435/07).
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 kwietnia 2007 r., I OSK 66/07
Powiadomienie może nastąpić w każdej formie, ważne jest jednak, aby faktycznie miało miejsce. O tym, czy dany rodzic został zawiadomiony o zamiarze likwidacji szkoły nie można domniemywać.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 lutego 2014 r., I OSK 2706/13
Jedynie z tej przyczyny, że zawiadomienia o likwidacji szkoły, choć zostały skierowane do obojga rodziców, to przesłane zostały jedną przesyłką, której doręczenie pokwitował jeden z rodziców lub inny z domowników, nie można uznać, że nie został w sprawie wypełniony obowiązek wynikający z art. 59 ust. 1 u.s.o.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 12 września 2013 r., II SA/Bk 673/13
Czynność zawiadomienia, o której mowa w art. 59 ust. 1 u.s.o., nie jest czynnością prawną, lecz tzw. czynnością materialno-techniczną, która polega na tym, że ma ona w zasadzie charakter faktyczny, ale pośrednio wywołuje skutki prawne, gdyż warunkuje prawidłowość procedury likwidacyjnej i przekształceniowej. Termin sześciomiesięczny, o którym mowa w tym przepisie, należy uznać nie za termin procesowy, ale materialnoprawny.
Skoro powiadomienia organów i osób, o których mowa w art. 59 ust. 1 u.s.o. stanowią przesłankę ważnej i skutecznej prawnie likwidacji (przekształcenia), która dokonuje się w procedurze uchwałodawczej przed organem stanowiącym jednostki samorządu terytorialnego, a nie w procedurze administracyjnej, dlatego przepisy k.p.a. w zakresie doręczeń nie będą miały tu zastosowania.
Zawiadomienie, o którym mowa w art. 59 ust. 1 u.s.o. nie musi nastąpić na piśmie. Prawidłową formą w tym względzie może być również powiadomienie osób obecnych na zebraniu oraz skierowanie pisemnych zawiadomień do pozostałych rodziców uczniów. Zawiadomienie o zamiarze likwidacji (przekształcenia) jest dokonane skutecznie wówczas, gdy dotarło do wszystkich osób lub organów, które powinny były zostać poinformowane o zamierzonej likwidacji (przekształceniu), najpóźniej w terminie, o którym mowa w powyższym przepisie, przy czym przyjąć należy, że liczy się realna możliwość zapoznania się z zamiarem likwidacji (przekształcenia), np. poprzez awizowanie listu, a nie to, czy dany adresat - organ lub osoba - faktycznie z tej możliwości skorzystał.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 24 października 2013 r., III SA/Lu 520/13
Nieuzasadnione jest twierdzenie, że to organ ma poszukiwać aktualnego miejsca pobytu i adresu do korespondencji ojca dziecka, w sytuacji gdy matka ucznia nie zna aktualnego adresu ojca ucznia, a i sam zainteresowany nigdy nie zgłosił, że przebywa pod innym adresem niż ustalił organ.
Z powyższego wynika, że organ prowadzący nie musi dążyć do spełnienia wynikającego z ustawy obowiązku za wszelką cenę, tym bardziej w sytuacji kiedy uzasadniona jest niemożność jego wykonania.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 maja 2013 r., I OSK 263/13
Należy również mieć na uwadze, że rodzice dzieci pozostają ze sobą w różnych relacjach i nie zawsze współpracują w wykonaniu obowiązków związanych w rodzicielstwem, dlatego też organ winien w miarę posiadanych możliwości podjąć wszelkie możliwe działania w celu zawiadomienia wszystkich rodziców dzieci uczęszczających do likwidowanych szkół. Akta sprawy winny natomiast zawierać wszelką dokumentację ilustrującą podejmowane w tym celu działania, która będą mogły podlegać ocenie Sądu co do spełnienia przesłanek zawartych w art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty.
Dla potwierdzenia spełnienia przesłanek określonych w art. 59 ust. 1 u.s.o. nie jest wystarczające dowodowo jedynie oświadczenie organu, że podejmował próby poinformowania rodzica o fakcie likwidacji placówki oświatowej, które okazały się jednak bezskuteczne.
