Struktura organizacyjna systemu szkolnego Wielkiej Bryta­nii nie jest jednolita. Struktury oświatowe Anglii i Walii są podobne, natomiast systemy szkolne Szkocji i Irlandii Północnej regulowane są odrębnymi ustawami. Występują w nich inne typy szkół, inne programy i odmienne organizacje pracy szkolnej.

Obowiązek szkolny w Szkocji wynosi 11 lat i obejmuje dzie­ci oraz młodzież w wieku od 5 do 16 roku życia. Obowiązek szkolny realizowany jest w ramach następujących szczebli kształcenia:

• Szkoła podstawowa – wiek: 5 do 11 lat,

• Szkoła średnia I stopnia – wiek: 12 do 16 lat.

W Anglii i Walii kształcenie jest obowiązkowe dla uczniów w wieku od 5 do 16 lat, ale wiele dzieci rozpoczyna naukę już w klasie zerowej szkoły podstawowej w wieku 4 lat. W Irlan­dii Północnej obowiązek szkolny rozpoczyna się w wieku 4 lat i trwa do 16 roku życia. Obowiązek szkolny obejmuje następu­jące szczeble kształcenia:

• Szkolnictwo podstawowe– wiek: 5 do 11 lat (Anglia/Walia), wiek: 4 do 11 lat (Irlandia Północna),

• Szkolnictwo średnie pierwszego stopnia  – wiek: 11 do 16 lat.

Większość uczniów przechodzi ze szkoły podstawowej do szkoły średniej  w wieku 11 lat, choć w niektórych regionach Anglii uczniowie uczęszcza­ją do middle school w wieku, odpowiednio – od 8 lub 9 roku życia do 12 lub 13 roku życia. Wiele szkół średnich I stopnia prowadzi również kształcenie na poziomie średnim drugiego stopnia dla uczniów będących w wieku powyżej 16 lat.

Kształcenie zawodowe w Anglii realizowane w szkole

W Anglii obowiązek szkolny realizowany jest przez uczniów w wieku 5 do 16 lat. Szkolnictwo zawodowe obejmuje uczniów w wieku 16 do 18+ lat. Kształcenie zawodowe może być prowadzone przez różne podmioty takie jak: angielski system oświatowy, instytucje edukacyjne (np. centrum doskonalenia zawodowego, au­tonomiczne instytuty zawodowe, firmy szkoleniowe, indywi­dualnych pracodawców itp.

Kształcenie i szkolenie zawodowe organizowane jest w dwóch formach, jako:

• kursy zawodowe prowadzące do uzyskania kwalifikacji zawodowych realizowane w kolegiach typu further edu­cation college,

• kursy czeladnicze

Kursy zawodowe oferowane są głównie na poziomie szkoły średniej drugiego stopnia, choć elementy przygotowania do pracy muszą być obowiązkowo zawarte w programie szkoły przeznaczonej dla uczniów w wieku 14 do 16 lat na czwartym etapie edukacji.

Po ukończeniu czwartego etapu edukacji(poziom szkoły średniej pierw­szego stopnia) większość uczniów ubiega się o General Cer­tificate of Secondary Education (GCSE) z kilku wybranych przedmiotów. Wśród nich mogą znaleźć się także przedmioty zawodowe/praktyczne. Egzamin jest oceniany zewnętrznie. Zdany egzamin uprawnia do ubiegania się o miejsce w pla­cówkach edukacyjnych na poziomie ponadobowiązkowym lub do podjęcia zatrudnienia.

Na poziomie szkoły średniej II stopnia przedmioty zawo­dowe są oferowane przez różne typy instytucji edukacyjnych. W szkołach ogólnokształcących oprócz przedmiotów ogólnokształcących uczy się również przedmio­tów praktycznych/zawodowych.

W Anglii placówki szkolne, w których większy nacisk kła­dzie się na kształcenie zawodowe to further education college i tertiary college, chociaż w tych typach szkół są także oferowa­ne przedmioty ogólne. W szkołach tych można uzyskać nastę­pujące świadectwa i dyplomy:

• General Certificate of Education Advanced level exami­nation (GCE A‑levels),

• Advanced Subsidiary level examination (GSE AS‑level),

• GSE A‑levels z przedmiotów zawodowych.

Uzyskane świadectwa i dyplomy z przedmiotów zawodo­wych oraz liczba punktów zdobyta w trakcie egzaminów mają taką samą wartość, jak punkty z innych przedmiotów ogólno­kształcących, co stanowi podstawę np. przy rekrutacji na stu­dia wyższe.

W Anglii szkolnictwo zawodowe na poziomie szkoły śred­niej drugiego stopnia (poziom ponadobowiązkowy) realizo­wane jest najczęściej w kolegiach typu further education col­leges. W placówkach tych można uzyskać jeden z najbardziej popularnych dyplomów – tzw. kwalifikację zawodową BTEC (Business & Technology Education Council). Kwalifikacje tego typu można zdobyć równolegle lub zamiast świadectw GCSEs oraz A levels. Uzyskanie BTEC pozwala na podjęcie pracy lub dalszą kontynuację nauki w trybie edukacji dorosłych (typu further) lub w instytucjach szkolnictwa wyższego. Kwalifika­cje zawodowe BTEC związane są najczęściej z następującymi dziedzinami zawodowymi: praca z dziećmi i młodzieżą, bu­downictwo, kosmetyka, usługi hotelarskie i gastronomiczne, podróże i turystyka, usługi dla ludności.

Szkolenie czeladnicze, szkolenie w miejscu pracy

Szkolenie czeladnicze obejmuje programy szkoleniowe w miejscu pracy zaprojektowane specjalnie pod kątem po­trzeb rynku pracy i pracodawców. Szkolenia tego typu są ot­warte dla kandydatów w wieku 16+ i odbywają się w niepeł­nym wymiarze.

Wszystkie programy szkoleń czeladniczych muszą zawie­rać następujące elementy:

• prezentacja kompetencji/umiejętności w danej dziedzi­nie, zawodzie, czy rodzaju działalności gospodarczej,

• opis umiejętności technicznych, rozumienia koncepcji teoretycznych oraz wiedzy dotyczącej danej gałęzi prze­mysłu i związanego z nią rynku oraz rodzaju działalności gospodarczej,

• przedstawienie kluczowych umiejętności (np. praca ze­społowa, rozwiązywanie problemów, komunikacja czy korzystanie z nowych technologii) lub umiejętności funk­cjonalnych takich jak matematyka czy język ojczysty.

Szkolenia czeladnicze oferowane są na trzech poziomach w zależności od poziomu kwalifikacji: średniozaawansowa­nym, zaawansowanym i wyższym.

Za organizację szkoleń typu czeladniczego odpowiedzialny jest Krajowy Urząd Czeladniczy (The National Apprenticeship Service).

Źródło: Kształcenie zawodowe w Polsce i w wybranych państwach Unii Europejskiej, Dobromir Dziewulak, Biuro Analiz Sejmowych, 22 kwietnia 2013, nr 6 (95).