Kurator oświaty wykonuje zadania i kompetencja w ramach systemu oświaty w imieniu wojewody, na terenie całego województwa.

Podstawowym zadaniem kuratora oświaty jest sprawowanie nadzoru pedagogicznego. Nadzorowi pedagogicznemu kuratora oświaty podlegają wszystkie szkoły i placówki publiczne i niepubliczne, placówki doskonalenia nauczycieli, w tym niepubliczne placówki doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym, które znajdują się na terenie województwa, z wyjątkiem tych szkół i placówek które podlegają nadzorowi właściwych ministrów. Jednakże nawet w tych placówkach, kurator oświaty sprawuje nadzór pedagogiczny w zakresie nauczania przedmiotów ogólnokształcących.

Kolejnym z zadań kuratora oświaty w świetle ustawy o systemie oświaty jest wydawanie decyzji administracyjnych w następujących sprawach:

1. polecenia usunięcia uchybień w pracy szkoły lub placówki, polegających na prowadzeniu działalności z naruszeniem ustawy (art. 34 ust. 1)
2. przeniesienia ucznia, który podlega obowiązkowi szkolnemu, do innej szkoły na wniosek dyrektora szkoły (art. 39 ust. 2a)
3. uchylenia w całości lub w części statutu szkoły publicznej (art. 60 ust. 3)
4. przyznania lub cofnięcia akredytacji publicznej lub niepublicznej placówce kształcenia ustawicznego bądź oświatowej działalności gospodarczej (art. 68b ust. 2, 5 i 8)
5. przyznania lub cofnięcia akredytacji publicznej lub niepublicznej placówce doskonalenia nauczycieli
6. stwierdzenia, w trybie nadzoru pedagogicznego, niespełniania przez szkołę niepubliczną mającą uprawnienia szkoły publicznej obowiązujących ją standardów, wynikających z art. 7 ust. 3 ustawy, co jest przesłanką jej wykreślenia z ewidencji bądź cofnięcia jej uprawnień szkoły publicznej (art. 83 ust. 1 pkt 3 oraz art. 88)

Art. 31, ust. 1, pkt 5, lit. a) ustawy o systemie oświaty jest odstępstwem od zasady, iż organem wyższego stopnia w stosunku do jednostek samorządu terytorialnego jest samorządowe kolegium odwoławcze. Do kompetencji kuratora oświaty jako organu wyższego stopnia nad jednostkami samorządu terytorialnego w świetle komentowanej ustawy należą sprawy w zakresie:

1. zezwolenia lub odmowy zezwolenia na założenie szkoły lub placówki publicznej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego (art. 58 ust. 4)
2. odmowy wpisu szkoły lub placówki niepublicznej do ewidencji (art. 82 ust. 4)
3. wykreślenia szkoły lub placówki niepublicznej z ewidencji (art. 83 ust. 2)
4. cofnięcia szkole niepublicznej uprawnień szkoły publicznej (art. 88).

Natomiast jako organ wyższego stopnia dla dyrektorów szkół kurator oświaty podejmuje działania w następujących sprawach:

1. wcześniejszego przyjęcia dziecka do szkoły, a także odroczenia obowiązku szkolnego lub obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego (art. 16 ust. 2 i 4);
2. skreślenia ucznia, który nie podlega obowiązkowi szkolnemu, z listy uczniów szkoły (art. 39 ust. 2);
3. odmowy udzielenia zezwolenia na indywidualny program lub tok nauki oraz wyznaczenia uczniowi nauczyciela-opiekuna (art. 66 ust. 1).