Brak jest podstaw do dokonania takiej wykładni art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty, która ograniczy jego stosowanie jedynie do szkół organizacyjnie samodzielnych i wyeliminuje z zakresu stosowania tej normy szkoły filialne – tak przyjął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu dnia 10 października 2012 r.
Zgodnie z art. 5 ust. 5g ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty jednostka samorządu terytorialnego, będąca organem prowadzącym szkołę liczącą nie więcej niż 70 uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, może przekazać w drodze umowy, osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej, prowadzenie takiej szkoły. Uznać należy, iż ustawodawca przewidział dla przekazania podmiotowi zewnętrznemu prowadzenia szkoły szczególny wieloetapowy tryb postępowania zasadniczo odmienny od postępowania związanego z tworzeniem, przekształcaniem i likwidacją szkół publicznych przez ich organy prowadzące.
WSA dokonując merytorycznej oceny zaskarżonych aktów wskazał, iż zapadły one z naruszeniem przepisów prawa materialnego, to jest art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty poprzez nieuzasadnione przyjęcie, iż nie znajduje on zastosowania do szkół filialnych.
Zarówno ten przepis, jak i inne przepisy ustawy o systemie oświaty nie zawierają definicji legalnych pojęcia szkoły jak i szkoły filialnej.
W przepisach ustawy o systemie oświaty pojęcie szkoły filialnej pojawia się kilkukrotnie w art. 39 ust. 3, art. 40 ust. 2, art. 58 ust. 2 i art. 61 ust. 2.
Jak wynika z przywołanych powyżej przepisów zasadnicza różnica funkcjonalna pomiędzy szkołą filialną, a szkołą samodzielną sprowadza się nie do jej wielkości, czy jakości oferty edukacyjnej, lecz do kwestii organizacyjnych związanych z zarządzaniem takową placówką nie przez jej dyrektora, lecz w części przez jej kierownika, a w części dyrektora szkoły, której jest organizacyjnie podporządkowana.
Szkoła filialna niewątpliwie spełnia zatem kryteria do uznania jej za szkołę publiczną w rozumieniu art. 7 ustawy o systemie oświaty i co za tym idzie nie sposób przyjąć, iż nie znajdzie do niej zastosowania art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty.
Podkreślić bowiem należy, iż jedyna różnica pomiędzy szkołą filialną, a samodzielną szkołą obejmującą jedynie część klas szkoły podstawowej, dotyczy jedynie kwestii techniczno-organizacyjnych, nie związanych z procesem nauczania i realizowanie przez szkołę podstawową jej przewidzianych przez prawo zadań.
Inaczej rzecz ujmując, z perspektywy osoby korzystającej z usług danego zakładu administracyjnego, bez znaczenia postaje, czy jest on samodzielną szkołą obejmującą jedynie część klas szkoły podstawowej, czy też funkcjonującą w tym zakresie szkołą filialną.
Zauważyć w tym miejscu trzeba, iż wprawdzie akt założycielski szkoły publicznej, w której jest realizowany obowiązek szkolny, określa w przypadku szkoły podstawowej między innymi także podporządkowane jej organizacyjnie szkoły filialne, to jednak nie sposób przyjąć by eliminowało to możność przekazania prowadzenia szkoły filialnej podmiotowi zewnętrznemu. Biorąc pod uwagę, iż w przypadku przekazania prowadzenia szkoły osobie prawnej lub osobie fizycznej, konstytutywne znaczenie ma zawarcie umowy pomiędzy tym podmiotem, a jednostką samorządu terytorialnego oczywistym jawi się, iż pierwotnie musi zostać zawarta odpowiednia umowa wskazana, w art. 5 ust. 5g ustawy o systemie oświaty dotycząca szkoły filialnej, a następnie może dojść do odpowiedniej zmiany aktu założycielskiego szkoły, której dana szkoła filialna była uprzednio organizacyjnie podporządkowana. Odwrotna kolejność mogłaby bowiem doprowadzić do sytuacji, w której zniesiono by formalnie szkołę filialną, a następnie nie doszłoby jednak do zawarcia umowy o przekazaniu prowadzenia tej szkoły, co musiałoby skutkować bądź jej likwidacją, bądź jej usamodzielnieniem, a wiec skutkami nieakceptowanymi z punktu widzenia użytkowników zakładu i jednostki organizacyjnej samorządu terytorialnego zmierzającej do zmniejszenia kosztów funkcjonowania szkół na swoim obszarze, a nie do ich zwiększenia poprzez powoływanie nowych samodzielnych jednostek organizacyjnych, dla których gmina jest organem prowadzącym.
Uznać zatem należy, iż przekazanie prowadzenia szkoły mającej charakter szkoły filialnej osobie fizycznej lub prawnej znosi organizacyjne podporządkowanie takiej placówki szkole publicznej, której dotąd była podporządkowana i uzasadnia wprowadzenie odpowiednich zmian do jej aktu założycielskiego. Wyrok jest nieprawomocny.
Źródło: Orzecznictwo NSA
