Obowiązek potwierdzenia niekaralności przez nauczyciela poprzez przedstawienie informacji z Krajowego Rejestru Karnego wprowadzono na mocy ustawy z 25 lipca 2008 r., o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy – Karta Nauczyciela, oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Zgodnie z tym przepisem (art. 10 ust. 8a Karty Nauczyciela) przed nawiązaniem stosunku pracy, każdy nauczyciel jest obowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego potwierdzające spełnienie warunku niekaralności za przestępstwo umyślne.

W przypadku, gdy nauczyciel został zatrudniony przed dniem wejścia w życie powyższej nowelizacji i jest zatrudniony nieprzerwanie, oraz nie nawiązuje się z nim kolejnych stosunków pracy, to nie musi legitymować się takim zaświadczeniem. Wyjątek dotyczy natomiast ponownego zatrudnienia.

Naruszenie przez nauczyciela wymogu potwierdzenia niekaralności, pociąga za sobą wygaśnięcie stosunku pracy, który zawarty został wbrew obowiązującym przepisom prawa. Podstawą tego stwierdzenia jest art. 26 ust. 1 pkt 5 Karty Nauczyciela, który stanowi, że stosunek pracy nauczyciela wygasa:

1. w razie stwierdzenia, że nawiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie fałszywych lub nieważnych dokumentów albo
2. zostało dokonane z naruszeniem warunków określonych w art. 10 ust. 5 pkt 1-5 KN (gdzie w pkt 4, wskazano na możliwość nawiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym i dyplomowanym na podstawie aktu mianowania, tylko w sytuacji, gdy nie był on karany za przestępstwo umyślne).

Ponadto art. 26 ust. 1 pkt. 3 KN przewiduje wygaśnięcie stosunku pracy każdego nauczyciela bez względu na stopień awansu zawodowego, jeżeli został on skazany za przestępstwo popełnione umyślnie.

Kilka praktycznych porad:

1. Koszt uzyskania zaświadczenia o niekaralności obciąża nauczyciela i nie przysługuje mu z tego tytułu zwrot kosztów
2. Zaświadczenie z Krajowego Rejestru Sądowego nie posiada daty ważności, potwierdza bowiem fakt niekaralności na dzień jego sporządzenia
3. Nauczyciel nie może zastąpić zaświadczenia z Krajowego Rejestru Sądowego żadnym innym dokumentem
4. W przypadku przekształcenia umownego stosunku pracy nauczyciela na stosunek pracy na podstawie mianowania bez uzyskania zaświadczenia z Krajowego Rejestru Sądowego wówczas przekształcenie jest nieważne(art. 10 ust. 8 KN)
5. Gdy dyrektor szkoły poweźmie wątpliwość co do niekaralności swojego nauczyciela, może na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym wystąpić z takim zapytaniem do Biura Informacyjnego Krajowego Rejestru Karnego lub jego punktów. Jeżeli dyrektor szkoły uzyska informacje o skazaniu nauczyciela, powinien upewnić się że przestępstwo za które został skazany miało charakter umyślny.