W języku polskim semestr oznacza połowę roku akademickiego lub szkolnego. Tymczasem z końcem 2011 roku do systemu prawnego Unii Europejskiej wprowadzono to słowo w zupełnie innym znaczeniu. Semestr Europejski to nazwa mechanizmu ściślejszej koordynacji polityk gospodarczych i osiągania trwałej zbieżności wyników gospodarczych państw członkowskich Unii Europejskiej. Jedyną rzeczą wspólną ze szkolnym semestrem jest to, że państwo członkowskie może swojego semestru nie zdać…

Podstawą prawną funkcjonowania Semestru Europejskiego jest rozporządzenie Rady nr 1466/97/WE z dnia 7 lipca 1997 roku w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych – w brzmieniu obowiązującym od 13 grudnia 2011 roku. Zgodnie z tym rozporządzeniem Europejski Semestr obejmuje:

1. opracowanie i nadzór nad wdrażaniem ogólnych wytycznych polityk gospodarczych państw członkowskich i Unii;
2. opracowanie i analizę wdrażania wytycznych dla zatrudnienia, które państwa członkowskie muszą uwzględnić (wytyczne dla zatrudnienia);
3. przedłożenie i ocenę programu stabilności lub programu konwergencji państw członkowskich;
4. przedłożenie i ocenę krajowego programu reform państw członkowskich wspierającego unijną strategię na rzecz wzrostu i zatrudnienia i opracowanego zgodnie z wytycznymi określonymi powyżej w pkt 1 i 2 oraz z ogólnymi wytycznymi dla państw członkowskich wydawanymi przez Komisję i Radę Europejską na początku rocznego cyklu nadzoru;
5. nadzór mający na celu zapobieganie zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowanie.

Terminarz Europejskiego Semestru przedstawia się następująco:

• przełom roku – przedstawienie rocznej analizy wzrostu gospodarczego (Annual Growth Survey) przygotowanego przez Komisję Europejską;
• marzec – doroczny szczyt gospodarczy Unii Europejskiej;
• kwiecień – przedłożenie przez państwa członkowskie aktualizacji krajowych programów reform oraz programów stabilności i konwergencji;
• maj - analiza KPR oraz PSK przez Komisję Europejską. Na podstawie analizy sporządzane są projekty wytycznych (w Polsce stosuje się terminologię: zaleceń) dla poszczególnych państw członkowskich;
• czerwiec/lipiec – przyjęcie zaleceń przez Radę Unii Europejskiej działającej jako Rada do spraw gospodarczych i finansowych (EcoFin) oraz Rada do spraw Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów (EPSCO). 

Nieprzestrzeganie przez państwo członkowskie zaleceń może wiązać się z sankcjami wobec danego państwa – począwszy od wystosowania dalszych zaleceń, poprzez wydanie przez Komisję ostrzeżenia, po nałożenie grzywny na państwo członkowskie.