W połowie listopada bieżącego roku Ministerstwo Cyfryzacji poinformowało, że w Polsce zostanie wybudowana Fabryka Sztucznej Inteligencji. Według szacunków koszt zrealizowania projektu wyniesie około miliard złotych, a jednym z głównych zadań ma być między innymi zbudowanie modelu językowego PLLuM (Polish Large Language Model), który ma przyspieszyć implementację rozwiązań AI między innymi w sektorze publicznym oraz zagwarantować polskim naukowcom miejsce w czołówce innowatorów zajmujących się rozwojem sztucznej inteligencji na świecie.

Zdrowie, edukacja, administracja publiczna, rozwój i bezpieczeństwo – to tylko niektóre z dziedzin, w których już dzisiaj jest wykorzystywana sztuczna inteligencja. Możliwości jakie daje AI, pozwolą już niedługo szybciej i znacznie dokładniej interpretować wyniki badań medycznych, co przełoży się na zwiększenie wykrywalności chociażby chorób nowotworowych na wczesnym etapie. Wykorzystanie algorytmów w administracji państwowej może korzystnie wpłynąć na usprawnienie pracy sądów, co za tym idzie skrócenie czasu oczekiwania na rozstrzygnięcie spraw dotyczących na przykład kredytów frankowych. AI to także szansa na zwiększenie jakości stanowionego prawa przez wyeliminowanie sprzeczności, niejasności i innych absurdów prawnych. Sztuczna inteligencja gwarantuje podniesienie poziomu dostępu do informacji publicznej dla obywateli oraz zwiększenie jakości obsługi między innymi poprzez automatyzację linii telefonicznych. Zwiększenie udziału AI w edukacji to szansa – przede wszystkim dla dzieci i młodzieży z mniejszych ośrodków – na zwiększenie kompetencji zwłaszcza w obszarach związanych z naukami ścisłymi oraz nauką języków obcych (według badań PISA 2022 poziom umiejętności matematycznych i czytania ze zrozumieniem aż 25% uczniów z gmin wiejskich jest tak niski, że grozi im wykluczenie społeczne).

AI to już nie tylko nauka

Implementowanie rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji to już nie tylko realizacja ambicji bycia nowoczesnymi instytucjami wyróżniającymi się na tle innych. Rozwój oraz wprowadzanie nowych technologii w instytucjach państwowych i samorządowych, jednostkach zdrowia, oświaty czy też wojskowości staje się koniecznością stanowioną prawem. 12 lipca 2024 roku opublikowano Rozporządzenie o sztucznej inteligencji (AI Act) – dokument ustalający zasady dotyczące rozwoju, wdrażania i używania sztucznej inteligencji na terenie Unii Europejskiej.

W ślad za nim Polska rozpoczęła prace nad projektem ustawy, która ma wspierać innowacje i zrównoważony rozwój sztucznej inteligencji w naszym kraju. Jej celem jest stworzenie przepisów, które z jednej strony pozwolą na rozwój AI, a z drugiej zapewnią bezpieczeństwo oraz ochronę praw obywateli. W projekcie dokumentu Ministerstwo Cyfryzacji zaproponowało model kompleksowego uregulowania kwestii rozwijania AI. Szczególny nacisk został położony między innymi na powołanie organów monitorujących, wpierających i współkształtujących politykę AI w Polsce, stworzenie tak zwanych piaskownic regulacyjnych oraz interpretacji mających zapewnić stabilność i przewidywalność działania przedsiębiorstw, które korzystają z nowych technologii. – Zasady wykorzystania sztucznej inteligencji będą elastyczne i przejrzyste. Zależy nam na tym, aby stworzyć stabilne i przewidywalne rozwiązania, które pozwolą przyspieszyć wdrożenia oraz upowszechnić AI w polskich firmach i instytucjach – zaznacza Dariusz Standerski, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Cyfryzacji.

Czy polskie samorządy są gotowe na AI?

W 2023 roku Ministerstwo Cyfryzacji przeprowadziło badanie mające na celu zweryfikowanie poziomu gotowości do wdrażania nowych technologii cyfrowych (np. sztucznej inteligencji, Internetu rzeczy, wykorzystywania e-usług) w polskich jednostkach samorządu terytorialnego. Zidentyfikowano 1543 jednostki. Najliczniej reprezentowane w badaniu były małe JST (zatrudniające do 49 pracowników), a także te działające na terenach wiejskich i w miastach do 50 tysięcy mieszkańców. Ponad 1/3 badanych wskazała na wysoki poziom zaawansowania cyfrowego swoich jednostek. W niemal połowie podmiotów prowadzone są obecnie prace wdrożeniowe z zakresu nowych technologii cyfrowych, co ma na celu poprawę funkcjonowania instytucji. Zgodnie z uzyskanymi danymi poziom implementacji nowych technologii cyfrowych jest najwyższy w podmiotach JST znajdujących się na terenie województw warmińsko-mazurskiego, śląskiego i opolskiego, natomiast wsparcia w tym zakresie oczekują jednostki z województw lubelskiego, pomorskiego i podlaskiego. Głównymi działaniami podejmowanymi przez JST w celu poprawy poziomu zaawansowania cyfrowego są inwestycje w nowy sprzęt i oprogramowanie, co wynika przede wszystkim z wymogów prawnych, rosnących oczekiwań obywateli oraz cyfryzacji procesów w innych podmiotach administracyjnych.

Polish Large Language Model

Rozwój sztucznej inteligencji opartej na analizie danych z konkretnych obszarów geograficznych (na przykład konkretnych państw) ma kluczowe znaczenie dla procesu wdrażania rozwiązań AI chociażby w administracji publicznej. – Stworzenie otwartego polskiego wielkiego modelu językowego w połączeniu z dostępną już w Polsce infrastrukturą obliczeniową dla AI jest ważne, bo może wesprzeć nie tylko rozwój nauki, ale także małe i średnie przedsiębiorstwa – podkreśla prof. Maciej Piasecki, członek zespołu opracowującego Polish Large Language Model [PLLuM].

Jednym z narzędzi, jakie ma powstać w wyniku prac nad modelem PLLuM, ma być tak zwany inteligentny asystent petenta, którego zadaniem będzie wspieranie innowacji w sektorach publicznym i prywatnym. Model będzie wyróżniał się bezpieczeństwem, jak również nieobecnością treści szkodliwych i nieprawdziwych, co jest kluczowe przy jego zastosowaniu w administracji publicznej. Inteligentny asystent petenta PLLuM umożliwi sprawniejszą komunikację między obywatelami a administracją publiczną, co przełoży się na nową jakość w usługach publicznych. Dostęp do modelu PLLuM będzie bezpłatny. Umożliwi to szerokie stosowanie w różnych sektorach, a dzięki otwartej licencji użytkownicy będą mogli swobodnie korzystać z modelu w celach komercyjnych, edukacyjnych oraz badawczych. Udostępnienie modelu PLLuM zgodnie z harmonogramem ma nastąpić jeszcze w 2024 roku co oznacza, że pierwsi użytkownicy będą mogli sprawdzić jego możliwości już w najbliższych tygodniach.