13 lipca w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie odbyła się konferencja pt. „Perspektywy rozwojowe samorządów” podczas której zaprezentowano Wskaźnik Aktywności Rozwojowej Samorządu (WARS). Badanie opracował zespół naukowców z SGH, a partnerami zostały największe organizacje zrzeszające jednostki samorządu terytorialnego (JST): Związek Powiatów Polskich, Unia Metropolii Polskich, Związek Miast Polskich, Unia Miasteczek Polskich i Związek Gmin Wiejskich RP.

Celem badania jest prognozowanie przyszłych możliwości rozwojowych samorządów w oparciu o opinie zebrane od osób zarządzających JST. Pierwsza edycja WARS obejmuje przewidywania dotyczące kolejnych kwartałów 2023 roku. WARS pozwala dostrzec trendy, jakim w najbliższych miesiącach będą podlegać procesy rozwojowe samorządu terytorialnego, dzięki zebranym opiniom na temat:

• przewidywanego poziomu wydatków na inwestycje,
• poziomu realizowanych usług,
• zatrudnienia,
• opłat od mieszkańców oraz zmian zadłużenia budżetowego.

Wskaźnik Aktywności Rozwojowej Samorządu to nowatorski projekt naukowców z SGH, obejmujący analizami obszary dotychczas niepodlegające bieżącej statystyce w kontekście samorządowym. Temat zdolności do podejmowania aktywności rozwojowej był pomijany w analizach sytuacji ekonomicznej JST.

WARS wyliczany jest na podstawie prognoz zebranych wśród wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów powiatów i marszałków województw na temat inwestycji samorządowych, usług dla mieszkańców, opłat i podatków lokalnych, zatrudnienia, zadłużenia oraz środków na rozwój. Badanie jest również okazją do wskazania  najważniejszych wyzwań dla poszczególnych JST oraz organizacji zrzeszających dane typy samorządów.

Kolejne obniżki podatku PIT, dynamiczny wzrost cen energii, obsługa długu, presja na wzrost wynagrodzeń i niepewność wypłacania środków unijnych spowodowały, że miastom, gminom i powiatom brakuje pieniędzy nie tylko na inwestycje, ale i na bieżące funkcjonowanie.

Przygotowane przez SGH badanie wskazuje, iż część jednostek samorządu terytorialnego będzie miała ograniczone możliwości do podejmowania inwestycji i zaciągania zobowiązań na cele rozwojowe. Z przeprowadzonych ankiet wynika, że samorządowi włodarze mało optymistycznie postrzegają perspektywy dotyczące polepszenia sytuacji ekonomicznej JST w bieżącym roku budżetowym. Występuje jednak duże zróżnicowanie w przewidywaniach w zależności od rodzaju jednostki samorządu.

- Jest bardzo wiele czynników, które wpływają na to, aby sytuację poprawić i aby zmienić postrzeganie obecnej sytuacji przez samorządowców. Od wielu lat samorządy działają w bardzo niestabilnym otoczeniu. Trzeba zatem poszukiwać czynników stabilizujących to otoczenie. Wpływ na to będzie miało kilka czynników: ogólna sytuacja społeczno-gospodarcza kraju i regionów, możliwość zwiększania samodzielności finansowej oraz stabilności funkcjonowania samorządów, dobra legislacja, a także stałe doskonalenie procesu zarządzania w jednostkach samorządu terytorialnego. Nasze badanie ma charakter cykliczny, będziemy je powtarzać w odstępach sześciomiesięcznych. Obecne wyniki  stanowią bazę dla ocen przyszłych. Dlatego dziękując wszystkim samorządom za udział w  I edycji badania już dziś zapraszamy do jego kolejnej tury. Wyniki badań pozwolą nam ocenić zmienność analizowanych i prognozowanych zjawisk w czasie – mówił jeden z autorów badania dr hab. Jacek Sierak, prof. SGH. – Rezultaty  naszych badań są ciekawe i zróżnicowane w różnych grupach JST – gminach, miastach na prawach powiatu, w powiatach i województwach. Wynikają one zarówno z różnic zakresu realizowanych zadań, jak i odmiennych źródeł ich finansowania.

Bardziej optymistycznie sytuację postrzegają województwa; znaczenie gorzej gminy i miasta realizujące dużo szerszy zakres lokalnych zadań publicznych.

Źródło: SGH