Do Związku Powiatów Polskich wpłynęło ciekawe pytanie dotyczące anonimizacji danych w kopii zeznania podatkowego załączanego do oświadczenia majątkowego. Osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty złożyła oświadczenie o swoim stanie majątkowym. Do oświadczenia dołączona została kopia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2022 – PIT-37 (rozliczenie podatku wspólnie z małżonkiem). W zeznaniu osoba składająca oświadczenie dokonała anonimizacji danych dot. współmałżonka tj. danych identyfikacyjnych, informacji o przychodach, dochodach, odliczeniach od dochodu itd. oraz przedstawiła oświadczenie współmałżonka o braku zgody na przetwarzanie jego danych osobowych oraz przekazania informacji w zakresie jego zeznania podatkowego.
W ocenie zadającego pytanie takie działanie nie było uprawnione. Podstawą prawną przetwarzania danych osobowych nie jest zgoda osoby, której dane dotyczą, ale przepis prawa nakładający obowiązek na administratora danych (starostę) – przetwarzanie następuje zatem zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
Odpowiedź: W mojej ocenie pytający ma rację, a pracownik składający oświadczenie majątkowe nie miał podstaw do anonimizacji jakichkolwiek danych zawartych w kopii zeznania podatkowego.
Zgodzić się należy z pytającym, że podstawą prawną przetwarzania danych osobowych zawartych w oświadczeniach majątkowych oraz załączanych do oświadczeń kopiach zeznań podatkowych jest art. 6 ust. 1 lit c Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) tj. istnienie prawnego obowiązku leżącego po stronie administratora danych. Zatem osoby, których dane dotyczą nie mają podstawy do złożenia oświadczenia, że odmawiają zgody na przetwarzanie danych osobowych, ponieważ taka zgoda w ogóle nie jest i nie powinna być od tych osób wymagana.
Z art. 25c ust. 3 ustawy o samorządzie powiatowym wynika co prawda, że oświadczenie majątkowe osoba zobowiązana składa wraz z kopią swojego zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni, niemniej jednak z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że małżonkowie, którzy zdecydowali się na opodatkowanie łącznie składają jedno wspólne zeznanie podatkowe. Nie można przyjąć, że mamy w takim przypadku do czynienia z dwoma odrębnymi zeznaniami składanymi w jednym dokumencie PIT-37.
Zwracam uwagę, że zgodnie z art. 25c ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym wynika, że oświadczenie majątkowe dotyczy majątku odrębnego oraz majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową osoby zobowiązanej do złożenia tego oświadczenia. Zgodnie z przywołanym już art. 6 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych warunkiem umożliwiającym skorzystanie z prawa do łącznego opodatkowania jest pozostawanie małżonków we wspólności majątkowej. Nie musi to być co prawda wspólność ustawowa, niemniej jednak w polskich warunkach małżonkowie stosunkowo rzadko decydują się na umowne rozszerzenie lub ograniczenie wspólności ustawowej. Zgodnie z art. 31 §2 pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Innymi słowy trudno za nadmiarową uznać informację o dochodach uzyskanych przez małżonka, które co do zasady mają wpływ na powiększenie majątku wspólnego osoby zobowiązanej do złożenia oświadczenia majątkowego.
Z art. 25c ust. 6 i 8 w zw. z ust. 3 pkt 3 ustawy o samorządzie powiatowym wynika, że starosta analizuje oświadczenie majątkowe osoby upoważnionej do wydawania decyzji administracyjnych. Podmiot dokonujący analizy jest uprawniony do porównania treści analizowanego oświadczenia majątkowego oraz załączonej kopii zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) z treścią uprzednio złożonych oświadczeń majątkowych oraz z dołączonymi do nich kopiami zeznań o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT). Celem przepisu jest sprawdzenie czy zmiana w wysokości majątku osoby zobowiązanej do złożenia oświadczenia znajduje pokrycie w uzyskanych dochodach lub jest uzasadniona innymi obiektywnymi przesłankami. Jeżeli na wysokość majątku wspólnego osoby zobowiązanej do złożenia oświadczenia majątkowego co do zasady będzie miała wpływ wysokość wynagrodzenia za pracę i dochodów z innej działalności zarobkowej obojga małżonków pozostających we wspólności majątkowej, to pozyskanie takiej informacji niewątpliwie ułatwia dokonanie wskazanej analizy przez starostę.
Zgodnie z art. 25c ust. 7 ustawy o samorządzie powiatowym analizy danych zawartych w oświadczeniu majątkowym dokonuje również naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie majątkowe. Analizując oświadczenie majątkowe, naczelnik urzędu skarbowego uwzględnia również zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) małżonka osoby składającej oświadczenie.
Zatem uprawnienie naczelnika urzędu skarbowego jest szersze i nie ogranicza się wyłącznie do analizy kopii PIT złożonej przez osobę zobowiązaną do złożenia oświadczenia majątkowego. Naczelnik urzędu skarbowego jest bowiem uprawniony do analizy zeznania podatkowego małżonka osoby zobowiązanej, również w sytuacji gdy małżonkowie nie zdecydowali się na łączne opodatkowanie albo nie mogli skorzystać z takiej możliwości, w tym obejmuje również sytuacje gdy pomiędzy małżonkami istnieje rozdzielność majątkowa. Zatem ustawodawca wprost dopuszcza szeroką ingerencję w prywatność osoby będącej małżonkiem osoby zobowiązanej do złożenia oświadczenia majątkowego.
Pobocznie zwracam uwagę, że Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego złożył wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzanie, że przepisy dotyczące składania przez sędziów i asesorów sądowych w zakresie, w jakim nakładają obowiązek złożenia oświadczenia o stanie majątkowym objętym małżeńską wspólnością majątkową, są niezgodne z art. 47 i art. 51 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 18 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wniosek nie obejmuje innych osób pełniących funkcje publicznie, niemniej jednak przyszły wyrok Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie może mieć wpływ na interpretację przepisów innych ustaw nakładających obowiązek złożenia oświadczeń majątkowych oraz granicy ingerencji w prawo do prywatności małżonków osób zobowiązanych.
