Organy stanowiące samorządu terytorialnego nie są upoważnione ani do wprowadzania na mocy przepisów prawa miejscowego rozwiązań ograniczających jawność obrad ani do ograniczenia możliwości udziału w obradach – tak rozstrzygnął Wojewoda Zachodniopomorski.
W omawianej sprawie organ nadzoru stwierdził nieważność w części uchwały rady gminy w sprawie uchwalenia statutu. Przedmiotowa nieważność dotyczyła postanowień statutu w zakresie cyt.:
- „jawność sesji lub ich część zostaje wyłączona, jeżeli przedmiotem obrad mają być sprawy objęte tajemnicą państwową lub służbową”, oraz
- „w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii sesje rady gminy lub posiedzenia komisji można zwoływać i odbywać, a także podejmować rozstrzygnięcia, z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość (zdalny tryb obradowania)”.
Wojewoda stwierdził, że wyłączenie jawności dopuszczalne jest wyłącznie na drodze ustawowej, bowiem jedynie przepis ustawy może wyraźnie decydować o ograniczeniach zasady jawności. Zatem postanowienia statutu, o których mowa w pkt 1) powyżej wykracza poza upoważnienie ustawowe i narusza prawo w sposób istotny.
W zakresie unormowań statutu, o których mowa w pkt 2) organ nadzoru wskazał, że prawidłowe procedowanie organu stanowiącego JST (rady gminy, rady powiatu, sejmiku województwa) możliwe jest tylko w przypadku fizycznej obecności na sesji, zaś ograniczenia jawności ich działania mogą również wynikać wyłącznie z ustawy. Zatem organy stanowiące JST nie są upoważnione ani do wprowadzania na mocy aktu prawa miejscowego rozwiązań ograniczających jawność obrad ani do ograniczenia możliwości udziału w tych obradach.
W obowiązującym stanie prawnym, możliwość zdalnego obradowania przewiduje jedynie art. 15zzx ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Przepis ten nie został jednak włączony do treści ustaw ustrojowych i nie stanowi podstawy do odbywania sesji rady w trybie zdalnym w każdym przypadku. Regulacja ta ma charakter wyjątkowy, czasowy i ma zastosowanie wyłącznie w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanego z zakażeniem wirusem SARS-CoV-2.
Reasumując, wyłączenie jawności obradowania organów stanowiących JST w statucie wykracza poza upoważnienia ustawowe, narusza zasady legalizmu i jawności oraz udziału obywateli w posiedzeniach.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Zachodniopomorskiego z 1 sierpnia 2022 r., znak: P-1.4131.255.2022.AA
Źródło: e-dziennik.szczecin.uw.gov.pl
