Duże wyzwania stojące przed samorządami, a przede wszystkim kwestie finansów samorządowych były tematem I Samorządowego Kongresu Finansowego. Wydarzenie odbyło się 30 czerwca br. w formule hybrydowej.

W wystąpieniach inaugurujących, włodarze miast i województw zwracali uwagę na wiele wyzwań, jakie dziś stoją przed samorządami – tendencje centralizacyjne rządu, problemy wywołane pandemią, wzrastające koszty.

O reformie dochodów samorządowych po 20 latach mówił wiceminister Sebastian Skuza. Pomimo czarnego scenariusza związanego z pandemią, jednostki samorządu terytorialnego zakończyły ubiegły rok z nadwyżką finansową. Wiceminister nawiązał do kontrowersji, jakie wywołał podział środków w ramach Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. Podkreślił jednak, że mimo wszystko było to znaczące wsparcie dla jst. Zgodził się również co do tego, że system finansowy jst wymaga zmian i dostosowania do nowych realiów. Przedstawił rozwiązania finansowe dla samorządów, m.in. subwencję rozwojową. Przyznał, że powinno się pracować nad nowym systemem dochodów jst.

W ramach Kongresu odbyły się debaty:

• Debata „Reforma dochodów samorządowych” – podkreślono dynamiczny wzrost wydatków bieżących. Samorządowcy przyznali też, że wprowadzanie zmian w finansach samorządowych w trakcie roku budżetowego jest niedopuszczalne. Zgodzili się co do tego, że dziś potrzebna jest merytoryczna dyskusja. Podjęto też temat subwencji ekologicznej – zdaniem włodarzy byłoby to bardzo potrzebne.
• Debata „Regiony w nowych realiach” – w tym panelu dyskutowano o możliwościach inwestycyjnych jst. Zdaniem ekspertów pandemia stworzyła pewne możliwości inwestycyjne – pojawił się nowy trend powrotu części inwestycji w Europie czy USA. Polska może skorzystać z tego trendu, ponieważ jest gospodarką konkurencyjną. Dyskusja dotyczyła też KPO – niestety nie do końca znana jest zasada wydatkowania i podziału środków. Zwrócono uwagę na spore dysproporcje wśród jst jeśli chodzi o finanse.
• Debata „Czyszczenie Bałtyku z niewybuchów i niewypałów – technologia naprzeciw realnym zagrożeniom” – rząd powinien jak najszybciej zająć się tą kwestią. Inaczej miejscowości nadmorskie mogą bardzo dotkliwie odczuć tego skutki.
• Debata „Nowe otwarcie w programach finansowania i rozwoju mieszkalnictwa społecznego i komunalnego” – konieczna jest tu współpraca samorządów, instytucji finansowych i rządu.
• Debata prezydentów „Mapa wyzwań dla finansów samorządowych” – konieczny jest konsensus pomiędzy rządem a samorządem w kwestii finansów. System pożyczek z KPO dla samorządów nie są – zdaniem samorządowców – dobrym rozwiązaniem. Samorządy wchodzą w partnerstwa publiczno-prywatne i starają się szukać nowych dróg. Włodarze za największy problem uznali wydatki bieżące samorządów – z tego powodu subwencje nie są dobrym rozwiązaniem. Zwrócono też uwagę na coraz częstsze tendencje centralizacyjne rządu, które są bardzo niebezpieczne.

Podczas Kongresu zaprezentowano też „Program Life”, czyli Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Partnerem instytucjonalnym Kongresu był Związek Powiatów Polskich, natomiast Dziennik Warto Wiedzieć objął wydarzenie patronatem medialnym.