Finanse i wyzwania dla samorządów różnego szczebla to główne tematy Forum Samorządowego, zorganizowanego pod hasłem „Gmina – Powiat – Województwo - Partnerstwo na Rzecz Mieszkańców i Rozwoju Regionu” przez Starostwo Powiatowe w Kielcach.
Spotkanie odbyło się 21 stycznia w Filharmonii Świętokrzyskiej. Jego gospodarzami byli: Jan Cedro, przewodniczący Rady Powiatu w Kielcach oraz Michał Godowski, starosta kielecki.
Na zaproszenie odpowiedzieli samorządowcy różnych szczebli: sołtysi, radni rad gmin, radni rad powiatów i województwa świętokrzyskiego, burmistrzowie i starostowie. Obecny był marszałek województwa świętokrzyskiego Adam Jarubas, który objął to wydarzenie honorowym patronatem. Gośćmi specjalnymi Forum byli: Jerzy Stępień – sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, prorektor Uczelni Łazarskiego w Warszawie i Ludwik Węgrzyn – starosta bocheński, prezes Zarządu Związku Powiatów Polskich.
- Życzymy sobie nawzajem pracy ponad wszelkimi podziałami, rzetelnej i lojalnej realizacji zadań z największą wiedzą i umiejętnościami bez względu na własne przekonania i poglądy polityczne, kierując się konstytucyjnymi zasadami sprawiedliwości społecznej, dbając jednocześnie o umacnianie autorytetu samorządu – mówił Jan Cedro.
Z kolei Michał Godowski wyraził pogląd, że tylko wspólne działania na rzecz samorządu mogą przynieść pozytywne skutki. - Jestem przekonany, że tylko zgodne i rozsądne współdziałanie gmin, powiatu i województwa pomoże sprostać nawet najtrudniejszym zadaniom, ważnym dla naszego regionu. Liczę, że będzie to rok dobrych, wspólnych działań, wyzwań, które będą nas rozwijać. Wierzę, że nasza symbioza „zrodzi dobre owoce”, a samorząd sprosta wyzwaniom - otrzyma i pozyska środki finansowe dla wypełniania nałożonych zadań – powiedział.
Zaznaczył, iż kompromis i zaufanie to podstawa dalszego rozwoju samorządów. – Świat się zmienia, zmieniają się także oczekiwania mieszkańców. Przyszłość samorządów zależy w dużej mierze od kreatywności ludzi, którzy wiedzą najlepiej, jak chcą żyć. Każdy problem musimy starać się rozwiązywać na poziomie lokalnym. Zdajemy sobie sprawę, że przy realizacji tak szerokiego spektrum działań, nie da się uniknąć problemów, ale współpraca buduje zaufanie. Samorząd powinien decydować o jak największej ilości spraw, powinien mieć większą niezależność, również finansową. Niestety, istnieje trend odwrotny. Nasila się tendencja centralizacji decyzji i silnej pozycji rządu. To samorządy zapewniły szybszy i efektywniejszy rozwój regionów. Umiejętność realizowania zadań w partnerstwie jest zatem niezwykle mocna - mówił.
Jako myśl przewodnią Forum wybrano przesłanie prof. Tadeusza Kotarbińskiego - synergia występuje wtedy, kiedy podmioty współdziałające osiągną więcej, niż jeśli działają każdy z osobna. Do tego przesłania nawiązywał zaprezentowany zebranym film pokazujący efekty współpracy władz powiatu z władzami gmin i województwa. Można było zobaczyć rezultaty współpracy w zakresie budownictwa drogowego, współpracy kulturalnej, pomocy osobom wykluczonym, współdziałania z organizacjami pozarządowymi.
O samorządności w aspekcie powrotu do tak zwanej „Polski resortowej” mówił Jerzy Stępień. Sędzia przypomniał podejmowane w różnych środowiskach działania na rzecz restytucji samorządności terytorialnej w Polsce jeszcze wtedy, gdy do przemian ustrojowych było daleko. Zwrócił uwagę, że decyzja o przywróceniu „małych ojczyzn” ich mieszkańcom zapadała w sejmie kontraktowym. Z tych też powodów nie wszystkie zamiary, jakie przyświecały twórcom reformy samorządowej można było zrealizować. Między innymi nie udało się stworzyć jednej silnej reprezentacji samorządu terytorialnego, za to mamy kilka różnych, których siła oddziaływania jest mniejsza niż mogłaby być.
Jerzy Stępień odniósł się krytycznie do procesów recentralizacyjnych wprowadzanych przez obecny rząd. - Przybliżają one Polskę do wschodniego modelu zarządzania państwem, w którym nigdy nie było miejsca na samorządność terytorialną, charakterystyczną dla cywilizacji zachodniej – powiedział. Nawiązując do proponowanego ograniczenia liczby kadencji wójtów i burmistrzów stwierdził, że jest to zamiar niekonstytucyjny, sprzeczny z art. 31 ust. 3 Konstytucji, który określa w jakich okolicznościach może następować ograniczenie praw obywatelskich, a takim niewątpliwe są prawa wyborcze.
- W Polsce nie zaistniał żaden z warunków przewidzianych przepisami konstytucyjnymi, aby ograniczać możliwość pełnienia funkcji wójta, burmistrza czy prezydenta miasta. Konstytucyjne prawa wyborcze, a takim jest bierne prawo wyborcze, może ulec ograniczeniu wtedy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne z uwagi na zagrożenie bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw osób trzecich - powiedział sędzia.
- Dzięki dwóm reformom udało się przywrócić Polsce samorząd, ale od czasu ich przeprowadzenia decentralizacja zatrzymała się. Teraz to się wręcz odwraca i samorządom odbiera się ich atrybuty – dodał Jerzy Stępień.
O finansach samorządów - ich aktualnym stanie, potrzebach i oczekiwaniach mówił natomiast Ludwik Węgrzyn. Zanim zaczął swoje wystąpienie, prezes ZPP pochwalił samorząd powiatu kieleckiego:
- Jechałem do Kielc z ogromną radością, gdyż powiat kielecki od dziesięciu lat dominuje we wszystkich rankingach Związku Powiatów w Polsce. Gratuluję samorządowcom, to ogromny sukces, bo na 314 powiatów ziemskich, powiat kielecki jest najlepszy. To przede wszystkim zasługa wszystkich mieszkańców - członków wspólnoty samorządowej i wybranych przez nich władz – powiedział Ludwik Węgrzyn.
Prezes ZPP obecną sytuację samorządu terytorialnego określił obrazowo, że zamiast trzech „S” - samodzielność, samorządność i samofinansowanie. - Obecnie mamy do czynienia z dwoma „S” - stres i smutek – powiedział. Prezentując dane liczbowe odnoszące się do budżetów powiatów zwrócił uwagę, że wpływ władz powiatu na finanse powiatowe jest bardzo mały. Nawet na tą część, która jest zaliczana do tzw. dochodów własnych, których jednym ze składników są udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowiące około połowy tych dochodów. Jednostki samorządowe, w tym powiaty, nie mają bowiem żadnego oddziaływania na wysokość stawek podatkowych czy ulgi i zwolnienia. Jako „zakamuflowaną dotację” mówca uznał część oświatową subwencji ogólnej, która to część podlega odrębnemu rozliczeniu. Nazywanie tych dochodów subwencją tylko wprowadza w błąd. Odnosząc się do sytuacji finansowej powiatów w województwie świętokrzyskim, prezes ZPP podkreślił oszczędną gospodarkę środkami publicznymi i zmniejszające się zadłużenie. Jako sprzeczne z interesem społeczności powiatowych uznał zamierzone odebranie starostom kompetencji w zakresie nadzoru nad stacjami kontroli pojazdów, zmiany w zakresie nadzoru budowlanego czy coraz częściej pojawiające się informacje o takim samym zamiarze w odniesieniu do powiatowych urzędów pracy.
Źródło: powiat.kielce.pl
