Pracownikom zatrudnionym na podstawie wyboru w sytuacji rozwiązania stosunku pracy należy się odprawa.
Wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), burmistrzowi dzielnicy m.st. Warszawy, zastępcy burmistrza dzielnicy m.st. Warszawy i pozostałym członkom zarządu dzielnicy m.st. Warszawy, staroście, wicestaroście, członkom zarządu powiatu oraz marszałkowi, wicemarszałkowi i członkom zarządu województwa, których stosunek pracy został rozwiązany w związku z upływem kadencji, przysługuje odprawa. Tak nakazuje art. 40 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych.
- Do odprawy tej nie ma prawa pracownik, który odszedł przed upływem kadencji, przysługuje ona bowiem tylko w związku „z upływem kadencji” - tłumaczy Agnieszka Rzetecka- Gil w Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz, LexisNexis 2009.
Natomiast art. 75 kodeksu pracy daje podstawę do wypłaty odprawy od pracodawcy, zatrudniającego pracownika na podstawie wyboru niezależne od sposobu ustania mandatu powodującego wygaśnięcie stosunku pracy z wyboru. - Wyłącza je tylko korzystanie z urlopu bezpłatnego u poprzedniego pracodawcy, bo pracownik ma prawo powrotu do pracy u niego, a więc wykonywanie jednocześnie pracy na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnej nie ma wpływu na prawo do odprawy – tłumaczy Kazimierz Jaśkowski w Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, LEX/el. 2016
W efekcie pracownik z wyboru, który przestaje pracować zależnie od powodu dla którego tak się dzieje może albo otrzymać odprawę na zasadach ogólnych – z kodeksu pracy albo alternatywnie a nie jednocześnie z ustawy o pracownikach samorządowych.
Warto tu przytoczyć nadal aktualną tezę wyroku Sądu Najwyższego z 8 maja 2000 r., sygn. akt I PKN 623/99, zgodnie z którą wyłączenie prawa pracownika samorządowego zatrudnionego na podstawie wyboru do jednorazowej odprawy z art. 75 kodeksu pracy dotyczy tylko takiej sytuacji, w której przysługuje mu trzymiesięczna odprawa na podstawie art. 14a ust. 1 ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych [art. 40 ustawy o pracownikach samorządowych z 21 listopada 2008 r. – przyp. red.]
Prezydent miasta (wójt, burmistrz) jest pracownikiem urzędu miasta (gminy), z którym łączy go stosunek pracy jako jego pracodawcą samorządowym. W sporach ze stosunku pracy byłego prezydenta miasta urząd miasta reprezentuje jego prezydent.
Zależnie od podstawy przyznania, inna jest wysokość odprawy. Jak czytamy w nadal aktualnym wyroku Sądu Najwyższego z 16 listopada 2001 r., sygn. akt I PKN 681/00, w ustawie o pracownikach samorządowych przewidziana została wyższa niż to wynika z normy ogólnej - odprawa pieniężna. Przysługuje ona tylko tym pracownikom, z którymi stosunek pracy został rozwiązany z upływem kadencji.
Wysokość odprawy wynikającej ustawy o pracownikach samorządowych to trzymiesięczne wynagrodzenie. Odprawa z art. 75 kodeksu pracy wynosi równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia. Przy czym przepisy wewnętrzne obowiązujące u danego pracodawcy lub umowa z osobą zatrudnioną na podstawie wyboru może przewidywać wyższą odprawę niż kodeksowa.
Wysokość świadczenia w obydwu przypadkach oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
Nawet mimo upływu kadencji, pracownik może nie otrzymać odprawy. Tak jest, jeśli zostanie ponownie zatrudniony w najbliższej kadencji na podstawie stosunku pracy z wyboru w tym samym urzędzie. Wówczas odprawa nie przysługuje. - Sytuacja taka może w szczególności zaistnieć wtedy, gdy dana osoba zostanie zatrudniona w następnej kadencji w tym samym urzędzie na podstawie stosunku pracy z wyboru, lecz na innym stanowisku (np. najpierw jako starosta, a w kolejnej kadencji jako etatowy członek zarządu). Wówczas również odprawa nie będzie przysługiwała – mówi Agnieszka Rzetecka-Gil.
Z kolei wybór pracownika na stanowisko obsadzane na podstawie wyboru w innym urzędzie (w innej JST), jak również zatrudnienie go na innej podstawie zatrudnienia w tym samym urzędzie nie pozbawia go prawa do odprawy. - Także wybór na kolejną kadencję, nienastępującą bezpośrednio po kadencji, z powodu której ustania pracownik samorządowy otrzymał odprawę, nie powoduje powstania obowiązku zwrotu otrzymanej odprawy – przypomina Agnieszka Rzetecka-Gil.
