WSA w Białymstoku: Rada gminy nie może uwzględnić skargi do sądu administracyjnego na własny akt prawa miejscowego w trybie art. 54 § 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, gdyż uwzględnienie skargi na taki akt oznacza stwierdzenie jego nieważności, a rada gminy nie posiada takiej kompetencji.
Wyrok jest o tyle ciekawy, że jest on rozbieżny z wyrokiem NSA sprzed 10 lat.
Sąd orzekający w sprawie wskazał, że w doktrynie i orzecznictwie wyrażono stanowisko, że rada gminy może uwzględnić skargę do sądu administracyjnego na własną uchwałę w przedmiocie. Stanowisko takie wyrażono m.in. w wyroku NSA z 18 listopada 2014 r., II OSK 2377/14, zgodnie. Zdaniem NSA to, że przepisy ustawy o samorządzie gminnym przyznają uprawnienie do stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy wyłącznie organowi nadzoru, nie wyklucza możliwości stosowania art. 54 § 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, albowiem czym innym jest postępowanie nadzorcze prowadzone przez organ nadzoru na podstawie art. 85-92 ustawy o samorządzie gminnym, a czym innym postępowanie sądowoadministracyjne wywołane skargą organu nadzoru.
WSA w Białymstoku nie podzielił tego stanowiska. Podzielił natomiast stanowisko wyrażone w zdaniu odrębnym zgłoszonym do ww. wyroku. Przyjmuje się w nim m.in., że relewantną przesłanką, ograniczającą możliwość skorzystania z uprawnienia do autokontroli, jest posiadanie przez organ, w czasie korzystania z tej instytucji, kompetencji do załatwiania danego rodzaju spraw administracyjnych. Ustawodawca związał bowiem organ, dopuszczając uwzględnienie skargi w całości, tylko: "w zakresie swojej właściwości", co oznacza, że może uwzględnić skargę, tylko jeśli na podstawie przepisów prawa jest właściwy do weryfikacji własnego rozstrzygnięcia (…) dopuszczenie możliwości dokonywania, w ramach autokontroli, stwierdzania nieważności własnej uchwały, przez radę gminy stanowiłoby niebezpieczny precedens, który w konsekwencji może doprowadzić do dekompozycji porządku prawno-ustrojowego.
Sąd orzekający w sprawie wskazał, że w wyniku zastosowania przez gminę instytucji autokontroli doszło do wydania nowej uchwały, w której uchylono zaskarżoną uchwałę. Tymczasem stwierdzenia nieważności zaskarżonej uchwały nie należy utożsamiać z uchyleniem uchwały. Skutki prawne uchylenia aktu i podjęcia nowego aktu a stwierdzenia jego nieważności są bowiem odmienne. Uchylenie uchwały przez radę gminy oznacza wyeliminowanie uchwały ze skutkiem od daty jej uchylenia (ex nunc). Stwierdzenie nieważności uchwały jest natomiast rozstrzygnięciem deklaratoryjnym, obalającym domniemanie legalności i prawidłowości zaskarżonego aktu, które wywołuje skutki od chwili jego podjęcia (ex tunc), co oznacza, że uchwała nie wywołuje skutków prawnych od dnia jego wydania. Stąd nie można przyjąć, że w ramach procedury autokontroli jest możliwe uchylenie bądź zmiana zaskarżonej uchwały. W ten sposób nie zostanie bowiem zrealizowany cel tej instytucji, z którym ustawodawca wiąże jej skuteczność, tj. "uwzględnienie skargi w całości".
Wyrok WSA w Białymstoku z 18 września 2024 r. sygn. II SA/Bk 474/24.
Źródło: orzeczenia.nsa.gov.pl
