Od wielu lat prowadzenie działań rewitalizacyjnych obszarów zdegradowanych jest przedmiotem zainteresowania samorządów. Projekty, podejmowane najczęściej na terenach poprzemysłowych i powojskowych, obejmowały zazwyczaj komponent inwestycyjny: remonty, adaptacje lub rozbudowę obiektów, któremu często towarzyszyła aktywizacja społeczności zamieszkujących tereny objęte rewitalizacją.
W latach 2004-2013 wysiłki rewitalizacyjne samorządów finansowane były w głównej mierze w formie dotacji, a następnie w formie instrumentów zwrotnych, pochodzących ze środków Unii Europejskiej, dostępnych w ramach Programów Operacyjnych. O zasadach, na jakich odbywać się miała aktywność rewitalizacyjna podmiotów publicznych, jak i o założeniach konkretnych projektów decydowały Lokalne Programy Rewitalizacji, uchwalane przez rady gmin po przeprowadzeniu konsultacji z podmiotami publicznymi jak i prywatnymi, aktywnymi na terenie danej gminy. W praktyce, wszelkie ich założenia podporządkowane były zasadom na jakich mogły być one „wsparte przez Unię”. Mimo pewnych sukcesów, doświadczenia rewitalizacyjne samorządów wskazują, że skala działań, przede wszystkim środków finansowych, w obszarze rewitalizacji jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb. Konieczne jest więc pozyskanie dodatkowych środków finansowych, jak i lepsze planowanie procesów rewitalizacyjnych pod kątem ich efektywności ekonomicznej i trwałości.
W perspektywie 2014-2020 nowe środki na wsparcie działań rewitalizacyjnych zarezerwowano w programach operacyjnych krajowych, jak i regionalnych. Finansowe zaangażowanie w projektach rewitalizacyjnych po raz pierwszy zapowiada również rząd polski. W finansowaniu komponentu infrastrukturalnego działań rewitalizacyjnych rośnie rola instrumentów zwrotnych - preferencyjnych pożyczek udzielanych w ramach działania Funduszy Rozwoju Obszarów Miejskich. Oczywista również staje się konieczność nawiązania współpracy z sektorem prywatnym w finansowaniu tego typu projektów. Formułą dla współpracy w realizacji projektów rewitalizacyjnych jest partnerstwo publiczno-prywatne i projekty koncesyjne, szczególnie te, które umożliwiają efektywne zarządzanie zasobami majątkowymi, zaangażowanymi jako wkład strony publicznej. Co istotne, dla podmiotów publicznych zainteresowanych dalszym wsparciem ze środków UE, partnerstwo publiczno-prywatne wcale nie wyklucza korzystania ze środków unijnych (dotacyjnych jak i pożyczkowych), a wieloletni model funkcjonowania projektów hybrydowych zapewnia również społeczną i ekonomiczną trwałość tychże przedsięwzięć. Znaczna wartość nakładów budżetowych, przeznaczonych w najbliższych latach na działania rewitalizacyjne, jak i potrzeba dokładniejszego uregulowania tego procesu, wymaga podjęcia stosownych działań legislacyjnych. Najważniejszym z nich jest uchwalenie ustawy o rewitalizacji, której założenia były przedmiotem szerokich konsultacji zakończonych w kwietniu 2015 r.
Bartosz Korbus
