Ministerstwo Finansów przedstawiło założenia do zmian w systemie wyrównawczym finansów JST. Strona samorządowa KWRiST ich nie aprobuje.
Tak wynika z pisma z dnia 26 października br. przesłanego przez Andrzeja Porawskiego, sekretarza Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego ze strony samorządowej do Hanny Majszczyk, wiceminister finansów. Głównym powodem negatywnej opinii jest brak symulacji skutków proponowanych zmian oraz stwierdzony przez eksperta strony samorządowej brak korelacji między większością proponowanych współczynników „wydatkowych” a wydatkami jednostek samorządu terytorialnego. Ponadto strona samorządowa zarzuca założeniom brak podejścia systemowego w stosunku do całości finansów JST.
Jednocześnie strona samorządowa nie przeczy, że system wyrównawczy jest nieodzowny. – Jednak powinien on wyłącznie spłaszczać różnice w zasilaniu finansowym JST, a nie - jak ma to miejsce obecnie - zmieniać ich sytuację pod tym względem – podaje Andrzej Porawski. Ponadto system powinien korygować zróżnicowanie potencjału dochodowego, z uwzględnieniem zróżnicowania potrzeb wydatkowych, związanych z charakterem nałożonych zadań. Co więcej, zmiana systemu wyrównawczego, szczególnie potrzebna w powiatach i województwach, powinna być wynikiem analizy obecnego stanu finansów JST i wynikających z niej ewentualnie niezbędnych zmian w dochodach JST, w tym w systemie podatków i opłat lokalnych. Dodatkowo, w ocenie strony samorządowej wynik zmian nie może zmniejszyć puli środków, które obecnie składają się na system wyrównawczy.
Samorządowcy zakwestionowali gęstość zaludnienia jako główne kryterium systemu. Strona samorządowa podziela zdanie Związku Powiatów Polskich, który zwrócił uwagę, że błędem propozycji resortu finansów są skokowe zmiany wagi. Tymczasem waga mogłaby być funkcją ciągłą (liniową) danego kryterium, ewentualnie grup wag powinno być więcej, przy gęstszej siatce wartości (dodecylowe, nawet centylowe). System nie uwzględnia innych sił zróżnicowań w sytuacji gmin, np. gmin obwarzankowych (brakuje postulowanej już od lat 90-tych kategoryzacji gmin). Jednym z kryteriów, które powinny być uwzględnione jest udział powierzchni obszarów chronionych w ogólnej powierzchni gminy.
Opinia strony samorządowej nie uwzględniła postulatów zgłoszonych przez Unię Metropolii Polskich w zakresie kryteriów i wag dla obszarów „Administracja” i „Transport” oraz postulatu zmniejszenia poziomu ograniczenia wpłat do budżetu państwa.
