NIK negatywnie oceniła funkcjonowanie spółek w części dotyczącej prowadzonej działalności. We wszystkich 5 skontrolowanych gminach miejskich stwierdzono prowadzenie przez spółki działalności poza sferą użyteczności publicznej lub stworzenie warunków do takiej działalności z naruszeniem ustawowych ograniczeń wynikających z art. 10 ust. 1–3 ustawy o gospodarce komunalnej w związku z art. 9 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym.
Postępowanie takie oceniono, jako nielegalne i niegospodarne, ponadto stwarzało ono ryzyko zakłócania zasad konkurencji na lokalnych rynkach w poszczególnych branżach. Wszystkie przypadki prowadzenia działalności komercyjnej lub możliwości prowadzenia takiej działalności przez samorządy gminne z naruszeniem wskazanych wyżej przepisów zostały zidentyfikowane zarówno na podstawie treści aktów założycielskich spółek, stosownych wpisów w KRS, bądź dokumentów sprawozdawczych. Stwierdzono także przypadki prowadzenia działalności komercyjnej (ponad 80% przychodów) bez zgłoszenia i ujawnienia w KRS zmian przedmiotu działalności, prezentowanego w akcie założycielskim. W jednym przypadku przychód zawiązanej spółki pochodził głównie z wydzierżawiania nieruchomości własnych i miasta spółkom operatorskim, które zostały zobowiązane do zapewnienia zdolności w zakresie dostaw wody i odprowadzania ścieków. Działalność spółki wydzierżawiającej infrastrukturę, zdaniem NIK, wykraczała poza zadania użyteczności publicznej rozumianej jako świadczenie usług powszechnie dostępnych w celu zaspokajania zbiorowych potrzeb ludności.
Ujawniona działalność spółek wykraczająca poza zadania gminy w zakresie zaspokajania potrzeb wspólnoty samorządowej dotyczyła m.in.: sprzedaży paliw, gazu LPG, papierosów, piwa i słodyczy na stacjach paliw, zarządzanie wspólnotami mieszkaniowymi, badania rynku i opinii publicznej
W kilku spółkach wystąpiły istotne nieprawidłowości dotyczące nieterminowego aktualizowania danych w zakresie przedmiotu prowadzonej działalności, składu rady nadzorczej lub wysokości kapitału założycielskiego. Były przypadki funkcjonowania spółki bez uaktualniania danych w KRS przez okres 4 lat.
Źródło: www.nik.gov.pl
