W Polsce niemal tradycją stało się umieszczenie przez bliskich ofiar wypadków drogowych krzyży lub tablic pamiątkowych upamiętniających zmarłą osobę. Jeżeli tego rodzaju obiekty mają być zlokalizowane w pasie drogowym wymagana jest zgoda zarządcy drogi, a ten może odmówić. Prezentujemy ciekawy wyrok NSA z 25 października 2012 r. sygn. II GSK 1547/11, w którym poruszono tę kwestię.
Decyzją Wójta Gminy M. po rozpatrzeniu wniosku G. O. (dalej: strona, skarżąca) o wydanie zezwolenia na umieszczenie w pasie drogi gminnej płyty w celu ustanowienia miejsca pamięci tragicznej śmierci córki strony, w formie płyty o wymiarach 60 x 5 cm i pow. 300 cm2, o lokalizacji podanej na załączniku graficznym do wniosku, na okres 5 lat, odmówiono zezwolenia na umieszczenie powyższej płyty, z uwagi na zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego. W uzasadnieniu decyzji organ podkreślił, że mieszkańcy sołectwa na zebraniu wiejskim opiniując wniosek sprzeciwili się umieszczeniu płyty w pasie drogowym z uwagi na to, że droga jest wąska, pas drogowy mały, a przedstawiona lokalizacja znajduje się między zakrętami drogi.
W odwołaniu strona wniosła o zmianę decyzji i wydanie zezwolenia na usytuowanie płyty. Wskazała, że decyzja została oparta wyłącznie na nieprzychylnej opinii mieszkańców wsi i nie zawiera żadnej merytorycznej argumentacji. W jej ocenie, usytuowanie płyty ani nie wpłynie na bezpieczeństwo ruchu, ani nie ograniczy możliwości przepustowych drogi.
SKO utrzymało w mocy decyzję Wójta. Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W ocenie Sądu trafnie mieszkańcy zauważyli, a Wójt tę argumentację podniósł, że zarówno pas drogowy, jak i jezdnia są za wąskie dla zamierzonej lokalizacji płyty, znajdującej się dodatkowo między dwoma zakrętami, co bez wątpienia może doprowadzić do zmniejszenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Sąd uznał, że niezasadny był zarzut skarżącej, iż zaskarżona decyzja została oparta wyłącznie na nieprzychylnej opinii mieszkańców wsi i nie zawiera żadnej merytorycznej argumentacji. Sąd wskazał, że chociaż zebranie wiejskie nie może decydować zamiast organu administracji, a zaskarżona decyzja jest wyłącznie decyzją Wójta Gminy M., to jednak opinia społeczności lokalnej może być jednym z istotnych argumentów dla Wójta w procesie decyzyjnym.
Strona skierowała skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA skargę oddalił. W uzasadnieniu wyroku wskazano m.in., że zasadą, wynikającą z art. 39 ust. 1 ustawy o drogach publicznych, jest zakaz dokonywania w pasie drogowym jakichkolwiek czynności niesłużących drodze i urządzeniom z nią związanym, a mogących powodować ich zniszczenie czy zmniejszenie trwałości, bądź też mogących zagrozić bezpieczeństwu ruchu drogowego. Prawną podstawę umieszczenia w pasie drogowym urządzenia niezwiązanego z drogą i jej zadaniami, jakim jest przedmiotowa płyta stanowić mógł jedynie art. 39 ust. 3 ustawy o drogach publicznych. W przepisie tym ustawodawca sformułował wyjątek od przedstawionej wyżej zasady stwierdzając, iż tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach lokalizowanie w pasie drogowym obiektów budowlanych lub urządzeń niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego może nastąpić wyłącznie za zezwoleniem właściwego zarządcy drogi, wydanym w formie decyzji administracyjnej. Termin "szczególnie uzasadnionego przypadku" bliżej nieokreślony przez ustawodawcę w świetle poszczególnych unormowań ustawy o drogach publicznych, pozwala przyjąć, że właściwy w sprawie zarządca drogi będzie zobowiązany do oceny, czy zajęcie pasa drogowego na lokalizacje niedozwolonego co do zasady urządzenia jest dopuszczalne, tzn. czy nie będzie powodować niszczenia drogi lub naruszać zadań organu drogą zarządzającego m.in. obowiązku zapewnienia warunków bezpieczeństwa ruchu drogowego. Warunki, w jakich odbywa się ruch drogowy, tak ze względu na jakość dróg, liczbę ich użytkowników czy choćby określone dla danych dróg przepisy drogowe. W przypadku stwierdzenia, iż usytuowanie urządzenia pozakomunikacyjnego w pasie drogowym może zagrażać np. bezpieczeństwu ruchu drogowego, organ zobowiązany do zapewnienia warunków dla bezpiecznego ruchu drogowego odmówi wydania zezwolenia. W ocenie Sądu nie bez znaczenia pozostaje fakt, że mieszkańcy na zebraniu wiejskim, sprzeciwili się umieszczeniu przedmiotowej płyty w pasie drogowym, argumentując odmowę ryzykiem zmniejszenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Argumentacja organu I instancji była wystarczająca, do wyłączenia możliwości uznania zamierzonego przez skarżącą przedsięwzięcia za "szczególnie uzasadniony przypadek" ze względu na kolizję zamierzenia strony z wymogami bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Same motywy przemawiające za umieszczeniem przedmiotowej płyty w pasie drogowym nie mogą być uznane za szczególnie uzasadniony przypadek, o którym mowa w art. 39 ust. 3 ustawy o drogach publicznych, bowiem interpretacji tego pojęcia zarządca drogi obowiązany był dokonać nie tylko mając na względzie emocjonalne potrzeby najbliższych tragicznie zmarłej osoby, ale uwzględniając w szczególności wymogi utrzymania drogi i pasa drogowego w odpowiednim stanie oraz zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego odbywającego się na tej drodze.
Źródło: CBOSA
