Formułowane nie tak dawno obietnice uczynienia przepisów podatkowych bardziej przyjaznymi dla obywateli przyjęły na razie formę nowelizacji Ordynacji podatkowej (i kilku innych ustaw). Choć zmiany w samej Ordynacji ujęte są w 170 punktach, a uzasadnienie liczy 104 strony to w oczy rzucają się przede wszystkim rozwiązania pogarszające pozycję podatników.

Sztandarowym przykładem jest tu klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. Unikanie opodatkowania jest definiowane jako zastosowanie, w sposób zamierzony, sztucznej konstrukcji prawnej, której głównym celem było uzyskanie, nieprzewidzianej w przepisach prawa podatkowego oraz sprzecznej z celem i istotą tych przepisów, znacznej korzyści podatkowej przez podmiot tworzący lub współtworzący sztuczną konstrukcję prawną. Konstrukcja prawna będzie uważana za sztuczną, jeżeli:

1)      jest nadmiernie zawiła, co może przejawiać się w szczególności w:

a)      dzieleniu jednego zdarzenia lub łączeniu różnych zdarzeń lub

b)      realizowaniu konstrukcji przez podmioty pośredniczące, lub

c)       występowaniu w konstrukcji elementów prowadzących do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed zastosowaniem konstrukcji prawnej, lub

d)      występowaniu w konstrukcji elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących, oraz

2)      nie ma treści ekonomicznej:

a)      ukrywając prawdziwy cel i znaczenie zdarzenia gospodarczego lub

b)      nie prowadząc do realizacji żadnego zdarzenia gospodarczego, lub

c)       będąc nieadekwatną lub zbędną do realizacji zdarzenia gospodarczego, zgodnie z jego celem i istotą oraz do uzyskania zamierzonego efektu gospodarczego.

Ustawa przyjmuje domniemanie, że taka czynność nie zostałaby zastosowana przez rozsądnie działający podmiot kierujący się w swoich wyborach celami gospodarczymi. W takim przypadku organ podatkowy ustala lub określa wysokość zobowiązania podatkowego pomijając sztuczne konstrukcje prawne i zamiast tego odnosząc się do rzeczywistych zdarzeń gospodarczych oraz typowej konstrukcji prawnej. Projektodawcy w uzasadnieniu wskazują (chyba z dumą), że tak skonstruowana klauzula wzmocni autonomię prawa podatkowego wobec prawa cywilnego.

Dalsze proponowane rozwiązania to w szczególności:

·         uszczelnienie systemu poboru podatków m.in. poprzez zmiany regulacji z zakresu informacji podatkowych, zobowiązań podatkowych i kontroli podatkowej;

·         umożliwienie przekazywania postępowań toczących się przed organami podatkowymi organom kontroli skarbowej – w celu uzyskania szerszego dostępu do danych bankowych;

·         przewidzenie możliwości usuwania z obrotu prawnego interpretacji indywidualnych sprzecznych z później wydaną interpretacją ogólną.

Projekt zawiera oczywiście pewne rozwiązania korzystne dla podatników, co nie zmienia faktu, że poważne wątpliwości budzi w czyim interesie jest projekt – organów podatkowych, czy też obywateli.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oaz niektórych innych ustaw będzie opiniowany na następnym posiedzeniu Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych.