W artykule Jak informować mieszkańców o konsultacja społecznych? prezentowaliśmy jak można skutecznie docierać z wiadomościami do mieszkańców. Praktyczne zastosowanie tych technik zostało wykorzystane przy konsultacji strategii rdzeniowej w Richmondshire w Wielkiej Brytanii.
Strategia Rdzeniowa (Core Strategy) to dokument opisujący założenia okręgowej polityki przestrzennej w Anglii i Walii, obejmującej m.in. zagadnienia polityki gospodarczej, kwestie zatrudnienia, polityki mieszkaniowej, gospodarowania odpadami, uwarunkowań geograficznych (w tym ryzyka katastrof naturalnych) czy zasobów naturalnych i infrastruktury.
Władze zdawały sobie sprawę, że temat konsultacji nie przyciągnie zbyt wielu chętnych, jest abstrakcyjny i wydaje się nudny. Pierwsze zadanie polegało więc na takim opracowaniu tematu, by pobudzić zainteresowanie mieszkańców, a przez to zachęcić ich do szerokiego udziału i zaangażowania. Odstąpiono zatem od sztywnego, formalnego słownictwa dokumentów i regulacji, postawiono na hasło „Zaplanuj naszą przyszłość”. Ważne było stworzenie poczucia prawdziwej wspólnoty, a nie „zaliczenie” konsultacji wymaganych przez prawo. Spośród personelu urzędu wyłoniono osoby charyzmatyczne, które potrafiły zarazić entuzjazmem słuchaczy. Postawiono na przyjazną, angażującą komunikację. Otworzono blog „Zaplanuj naszą przyszłość”. Również za jego pośrednictwem informowano o kolejnych działaniach, na które składały się m.in.:
- Prowokacyjne plakaty. Urzędnicy wyszli z założenia, że obraz przemawia lepiej niż słowo. Seria plakatów pokazywała zgubne skutki niekonsultowanego planowania: np. elektrownię wiatrową wzniesioną na zabytkowym zamku.
- Wizyty urzędników w szkołach podstawowych. Przeprowadzono z dziećmi wywiady grupowe. Oprócz tego uczniowie otrzymali aparaty fotograficzne, którymi fotografowali lubiane i nielubiane przez siebie miejsca i rzeczy w ich okolicy.
- Wizyty Lokalnej Rady Młodzieżowej w szkołach dla starszych dzieci. Przeprowadzono warsztaty, wywiady grupowe oraz konkursy z nagrodami.
- Dyżury pracowników urzędu na stanowiskach promujących zaangażowanie obywateli na lokalnych placach targowych.
- „Szybkie” ankiety. Podczas festynów i dni targowych rozdano kwestionariusze w formie pocztówek, które zawierały zastaw pięciu pytań lub były puste, aby mieszkańcy wpisywali swoje uwagi (wysłanie pocztówki nic nie kosztowało, ponieważ wysyłka była opłacona przez urząd przy odbiorze pocztówki).
- Sonda telefoniczna z wykorzystaniem urzędowego telefonicznego centrum obsługi klientów. Zrealizowano ponad 600 wywiadów telefonicznych (pytania pokrywały się z kwestiami poruszanymi w kwestionariuszu pocztówkowym).
- Konkurs fotograficzny na najlepszy widok w okolicy. Ta prosta i efektywna forma zbierania informacji pozwoliła urzędnikom zorientować się, co mieszkańcy cenią sobie w swoim otoczeniu najbardziej.
Istotne jest to, że proces miał charakter „kroczący”. Konsultowanie kolejnych wersji dokumentów, które są coraz bardziej szczegółowe (od ogólnej wizji problemów danego rejonu, poprzez możliwe kierunki prac nad strategią, po właściwy dokument) umożliwiły lepsze zrozumienie konkretnych zapisów strategii i powodów, dla których sformułowano je tak, a nie inaczej.
Na sukces procesu wpłynęły nowatorskie metody angażowania członków społeczności lokalnej zastosowane na początku realizacji projektu. Ten etap opierał się na otwartości urzędników w stosunku do mieszkańców, umiejętności słuchania ich. Jak twierdzi John Hiles, najważniejszą umiejętnością, jaką powinni zdobyć organizatorzy tego typu procesów, jest robienie dobrej herbaty i zapraszanie na nią ludzi: Chodzi o to, aby nie myśleć tylko o pisaniu dokumentu, gdyż wtedy pyta się o to, co chcemy usłyszeć. Jeśli zapraszamy ich na herbatę, jesteśmy otwarci na to, co chcą powiedzieć, i możemy uzyskać o wiele więcej informacji.
Zachęcamy do korzystania z zasobów bazy dobrych praktyk partycypacji prowadzonej przez Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych. Mamy nadzieję, że będą one dla Państwa inspiracją do pokonywania barier we współdecydowaniu i współtworzeniu przyszłości.
