O koniecznych zmianach legislacyjnych w służbie zdrowia i pomocy społecznej, wyzwaniach finansowych oraz zwiększeniu zadań dla samorządów powiatowych rozmawiamy ze Starostą Szczecineckim, Wiceprezesem Zarządu ZPP Krzysztofem Lisem.
Jakie projekty zamierza Pan realizować w roli Wiceprezesa Zarządu ZPP?
Osobiście uważam, że Zarząd ZPP jest wtedy silny, kiedy „gramy” w nim zespołowo, a zatem powinniśmy wypracowywać wspólne stanowiska oparte na szerokiej dyskusji. Mam duże doświadczenie samorządowe, ponieważ od 1990 roku funkcjonuję w samorządach lokalnych, gminie, województwie i od 25 lat w samorządzie powiatowym jako starosta szczecinecki.
Dla nas bardzo ważne są - i to będę mocno artykułował w Zarządzie ZPP - niezależność finansowa powiatów i dbanie o takie prawne uwarunkowania, aby dochody tego szczebla samorządu były stabilne i pozwalały na swobodną realizację zadań, które wynikają z kompetencji powiatów.
Jestem też gorącym zwolennikiem zwiększenia zadań dla samorządów powiatowych, ponieważ jako powiaty jesteśmy do ich realizacji dobrze przygotowani. Nie ma żadnych przeszkód, abyśmy np. zarządzali mieniem Skarbu Państwa obecnie zarządzanym przez KOWR.
Jakie doświadczenie z pracy w samorządzie powiatowym zamierza Pan wykorzystywać w działalności na szczeblu ogólnopolskim ZPP?
Sądzę, że przez lata funkcjonowania w samorządach nabyłem wiele doświadczenia, ale istnieją obszary, w których czuję się szczególnie kompetentny. Na pewno dotyczy to spraw związanych ze służbą zdrowia i pomocą społeczną. W powiecie szczecineckim wiele lat temu przekształciliśmy SPZOZ w spółkę prawa handlowego. Udziałowcem spółki był Powiat i Miasto Szczecinek. W pewnym czasie odkupiliśmy od miasta udziały o wartości około 9 mln zł za przysłowiową złotówkę. Na pewno lata doświadczeń w funkcjonowaniu tego podmiotu mogą być wykorzystane w działalności ZPP na szczeblu ogólnopolskim. Ważnym jest aby w takich zmianach nie popełniać błędów. Na różnych szczeblach samorządów, podczas spotkań i konferencji podnosiłem wiele spraw, które mogłyby być kierowane do spółek samorządowych - publicznych, zajmujących się służbą zdrowia. Chodzi głównie o takie uwarunkowania prawne, aby podmioty prawa handlowego działające w służbie zdrowia nie były tak samo traktowane jak podmioty - proszę wybaczyć kolokwializm - handlujące „marchewką”.
Moje doświadczenie w obszarze pomocy społecznej w zakresie rodzicielstwa zastępczego, funkcjonowania podmiotów jako placówek opiekuńczo-wychowawczych (Domy Dziecka), również mogłoby zostać wykorzystane przez inne jednostki. W powiecie szczecineckim funkcjonuje dzisiaj dwanaście rodzinnych domów dziecka, a placówka opiekuńczo-wychowawcza została włączona w struktury PCPR. To model, który z powodzeniem mógłby zostać „skopiowany” przez inne samorządy powiatowe.
Widzę też potrzebę i konieczność zmian legislacyjnych w funkcjonowaniu Domów Pomocy Społecznej. Tym jednostkom trzeba dać większą swobodę wykorzystania potencjału i możliwości lokalowych, które z pewnością posiadają. Wypracowane dochody własne mogłyby być przeznaczane na poprawę warunków ich funkcjonowania i pobytu mieszkańców lub pomniejszałyby koszt pobytu mieszkańców. Kilka zmian w ustawie o pomocy społecznej, w dość krótkim czasie poprawiłoby standard życia mieszkańców DPS-ów. Kilkukrotnie przedstawiałem to naszym lokalnym parlamentarzystom, ale bez większego odzewu. Jeśli nasza korporacja samorządowa wnosiłaby projekty takich zmian, to myślę, że moje stanowiska i wcześniejsze propozycje do zmiany ustawy o pomocy społecznej mogłyby być wykorzystane.
W jaki sposób współpraca w ramach Związku Powiatów Polskich może przyczynić się do wzmocnienia pozycji powiatów zwłaszcza w kontekście wyzwań finansowych?
Jako korporacja samorządowa stanowimy istotne przedstawicielstwo samorządów. Nasi przedstawiciele w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, to kompetentni i aktywni członkowie. Zarówno członkowie Zarządu ZPP jak i starostowie niebędący członkami Zarządu ZPP uczestniczą w pracach zespołów problemowych, które opiniują wiele aktów prawnych. Udział w takich gremiach stwarza możliwość artykułowania naszych racji w sprawach dotyczących kompetencji samorządów powiatowych.
Kompetencje jednak to jedno, a ich finansowanie to drugie. Wiele wypracowanych przez Zarząd ZPP i Walne Zgromadzenie stanowisk, odnosiło się do tego, co dotyczy spraw finansowych i stabilnych dochodów samorządów powiatowych. W tym obszarze postrzegam potrzebę naszej współpracy i słuchania uwag kierowanych do Zarządu ZPP przez członków – starostów naszego związku. A spraw finansowych do uregulowania jest wiele. Osobiście uważam, że np. starostowie zarządzając mieniem SP, mogliby mieć większe udziały w dochodach z tego tytułu. Obecnie 75% trafia do Skarbu Państwa, zaś do Powiatów jedynie 25%. Zdecydowanie odwróciłbym tę proporcję!
Innym przykładem są chociażby sprawy i zadania realizowane przez starościańskie wydziały komunikacji. Od lat nie podnoszono stosownych opłat regulowanych rozporządzeniem, a PWPW dwa razy do roku podwyższa nam opłaty z tytułu drukowania pewnych dokumentów. To tylko dwa przykłady, a mogę Panią zapewnić, że jest ich o wiele więcej. Trzeba nas tylko słuchać.
Jakie korzyści dla Powiatu, którym Pan zarządza widzi Pan w bezpośrednim uczestnictwie w Zarządzie ZPP?
To trudne pytanie, nigdy nie oceniałem tego w kategoriach bezpośrednich korzyści dla powiatu, w którym jestem starostą. Jeśli jako Powiat Szczecinecki jesteśmy członkiem ZPP, to dlatego, że wspólnie możemy zabiegać o lepsze umocowanie samorządów powiatowych, w tym naszego powiatu. Moja obecność w Zarządzie ZPP pozwala mi na wnoszenie uwag, zabieranie głosu i przedstawianie stanowisk w sprawach, które z pozycji naszego powiatu są bardzo istotne.
Sądzę również, że w aktualnej sytuacji geopolitycznej, odnoszącej się do potrzeb obronnych naszego kraju, dużo zadań realizowanych obecnie i w przyszłości przez samorządy powiatowe, powinno skupiać się właśnie na nich. W tym przypadku istotne są doświadczenie, relacje i kontakty z przedstawicielami administracji rządowej, które Powiatom i mnie osobiście, dadzą większy obraz rzeczonych potrzeb i możliwości wynikających z tych przedsięwzięć. Starostowie stanowią ważne ogniwo w Centrach Zarządzania Kryzysowego.
Jeżeli miałbym szukać jeszcze jakiś korzyści dla naszego powiatu wynikających z tego, że jestem w Zarządzie ZPP, to pewnie byłby to fakt, że często w naszych spotkaniach biorą udział przedstawiciele administracji rządowej i różnych ministerstw, dzięki czemu możemy im przedstawiać nasze uwagi do przyjmowanych umocowań prawnych.
Jesteśmy obecnie w nowej perspektywie budżetowania unijnego 2021-2027. Dzięki mojej obecności w Zarządzie Związku, każdy przepływ informacji, sposób przygotowania programów i projektów, kierunki działań, są dla mnie wiedzą z „pierwszej ręki”. Zamierzam ją wykorzystywać tak, aby nasz powiat mógł uczestniczyć w podziale „tortu”, na który składają się środki pomocowe, unijne, programy i projekty rządowe. Dzisiaj taka wiedza to niesamowity kapitał.
Jak ocenia Pan dotychczasową współpracę powiatów w ramach ZPP i w jaki sposób chciałby Pan ją rozwinąć jako Wiceprezes ZPP?
Nasza korporacja, jak już wcześniej wspomniałem, jest bardzo aktywna w środowiskach samorządowych i bardzo dobrze oceniana przez administrację rządową, choć oczywiście bardzo często wnosimy wiele uwag i zmian do projektów ustaw i rozporządzeń, co zapewne sprawia, że nie jesteśmy łatwym partnerem.
Jeżeli spojrzymy na przedstawicielstwo ZPP w różnych komisjach, zespołach, radach doradczych czy w instytucjach reprezentujących administrację rządową (np. NFZ, PFRON), jak również w gremiach związanych z Unią Europejską, to śmiem twierdzić, że głos doradczy i opiniodawczy naszych reprezentantów jest słyszalny i trzeba się z nim liczyć. A zatem przekaz z tych gremiów do samorządów powiatowych ma duże znaczenie w funkcjonowaniu każdego powiatu. Dzięki takiej współpracy możemy wyprzedzić pewne niekorzystne dla samorządów uwarunkowania prawne.
Myślę, że wszyscy jako członkowie Zarządu, korzystając z naszej wiedzy i doświadczenia, będziemy w równej mierze współuczestniczyć w reprezentowaniu Związku.
Od wielu lat jestem Przewodniczącym Konwentu Powiatów Województwa Zachodniopomorskiego i widzę ogromną rolę tego gremium we współpracy z Zarządem ZPP. Tylko poprzez współdziałanie, współpracę, podejmowanie wspólnych inicjatyw możemy jako Związek Powiatów Polskich mieć wpływ na lepsze funkcjonowanie samorządów powiatowych. Nic o nas bez nas.
