WSA w Szczecinie: zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym mieniem powiatu jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez powiat lub inne powiatowe osoby prawne. Chodzi zatem o mienie, którego podmiotami są powiat oraz inne powiatowe osoby prawne. Z kolei, warunkiem posiadania przez dany podmiot statusu powiatowej osoby prawnej jest jej majątkowe powiązanie z powiatem, zapewniające powiatowi wpływ na mienie tego podmiotu.

Stan faktyczny w sprawie

Wojewoda wydał zarządzenie zastępcze, którym na podstawie art. 85a ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym stwierdził wygaśnięcie mandatu radnego Rady Powiatu, w związku z naruszeniem zakazu wynikającego z treści art. 25b ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym. Organ wskazał, że Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. świadczy na rzecz Powiatu usługi w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków na zawartej na czas nieokreślony. Dodatkowo pomiędzy Powiatem, a ww. spółką podpisana została umowa o świadczenie usług odbioru odpadów zmieszanych oraz zbieranych selektywnie.

Stanowisko wojewody

Wojewoda wskazał dalej, że dyspozycją normy wynikającej z art. 25b ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym objętych jest kilka stanów faktycznych - po pierwsze, gdy radny prowadzi na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia powiatu, w którym radny uzyskał mandat, po drugie, gdy radny zarządza działalnością gospodarczą prowadzoną z wykorzystaniem mienia powiatu, w którym radny uzyskał mandat, po trzecie, gdy radny jest przedstawicielem lub pełnomocnikiem w prowadzeniu działalności gospodarczej prowadzonej z wykorzystaniem mienia powiatu, w którym radny uzyskał mandat.

Zdaniem Wojewody, nie chodzi w nim więc tylko i wyłącznie o prowadzenie przez radnego działalności z wykorzystaniem mienia powiatu, w którym radny uzyskał mandat, ale także o taką sytuację, gdy to inny podmiot prowadzi taką działalność, a radny nią zarządza albo jest przedstawicielem lub pełnomocnikiem w jej prowadzeniu.

Wojewoda wskazał nadto, że związek funkcjonalny pomiędzy przychodami osiąganymi z działalności gospodarczej, a faktem wykorzystywania mienia powiatu jest w niniejszej sprawie niewątpliwy, bowiem środki pieniężne na sfinansowanie usług świadczonych przez Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych pochodzą z budżetu powiatu. Istotne jest przy tym, że o dysponowaniu tymi środkami decyduje zarząd powiatu z kolei o ilości środków przeznaczonych na pokrycie kosztów realizacji zadań o charakterze użyteczności publicznej rozstrzyga rada powiatu. Sytuacja taka, w ocenie organu nadzoru, rodzi niebezpieczeństwo, że radny może w nieuprawniony sposób wpływać na radę w celu takiego ustalenia wysokości opłat ponoszonych np. za gospodarowanie odpadami komunalnymi, aby pula przeznaczonych na ten cel środków była jak najwyższa, zapewniając Przedsiębiorstwu Usług Komunalnych jak największą korzyść finansową. 

Argumenty ex-radnego

Skarżący podniósł, że zakaz korzystania przez radnego powiatu z mienia komunalnego ma charakter względny. Nadto, według skarżącego, o naruszeniu art. 25b ust. 1 ustawy można mówić wtedy, gdy radny korzysta z mienia powiatowego na uprzywilejowanych zasadach, wykorzystując swoją pozycję w radzie. Oceniając wykładnię art.25b ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym przez pryzmat "konfliktu interesów" skarżący wskazał, że usługi dostarczania wody i odbioru ścieków są realizowane na podstawie wieloletnich umów i w oparciu o nienegocjowalne taryfy zatwierdzane przez Wody Polskie. Nie występuje także niebezpieczeństwo nieuprawnionego wpływania na radę powiatu na ustalanie wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi z budynków będących własnością powiatu, bowiem jest to kompetencja gminy.

Co na to Sąd?

Sąd uchylił zarządzenie zastępcze wojewody wskazując, że Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Spółka jest spółką prawa handlowego, w której jedna gmina posiada całość udziałów tej Spółki. Tym samym nie sposób przyjąć, że Skarżący prowadzi działalność z wykorzystaniem mienia powiatu.

Wyrok WSA w Szczecinie z 18 stycznia 2024 r. sygn. II SA/Sz 1056/23.

Komentarz Redakcji

Wyrok jest nieprawomocny. Natomiast pokazuje jak niejasne są regulacje dotyczące ograniczenia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej przez radnych. W niektórych wyrokach sądy przyjmowały, że zarządzanie działalnością gospodarczą, w ramach której podmiot gospodarczy świadczy usługi na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, w której osoba zarządzająca działalnością gospodarczą jest radnym, jest podstawą do utraty mandatu. W rozpatrywanej sprawie jednak mamy do czynienia z sytuacją, gdy to spółka gminna świadczy na rzecz powiatu usługi o charakterze powszechnym. Sąd w uzasadnieniu do wyroku nie odniósł się jednak to tego wątku, uznając że sam fakt że to gmina a nie powiat jest 100% udziałowcem spółki, jest wystarczający do przyjęcia, że skarżący mandat powinien zachować.

Z wyrokiem można zapoznać się tutaj