Jak pisze Dziennik Rzeczpospolita, za trzy kwartały bieżącego roku budżety samorządowe zamknęły się łączną nadwyżką w kwocie 3,2 mld zł, przy planowanym deficycie na koniec roku w wysokości 21,2 mld zł. W porównaniu z III kw. ub. roku dochody jst wzrosły o 6,5 proc. (wynoszą 125,6 mld - 70 proc. planu ). Przyczyną nadwyżki bieżącej są szybciej rosnące dochody własne (głównie PIT i CIT) i niewielka (jeszcze) realizacja wydatków (głównie majątkowych). Stosunkowo niskie jeszcze były w tym okresie wydatki (61 proc. planu), w tym wydatki majątkowe niemal na tym samym poziomie co w tym samym momencie ub. roku (38 proc. planu).

Deficyt według planów na koniec roku ma wynieść 21 mld. Ale w praktyce ma być niższy, ok. 10-12 mld zł (sumę 12 mld MF zapisało w uzasadnieniu do projektu ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych). Zadłużenie jst po trzech kwartałach wynioslo 59,3 mld zł (na koniec 2010 r. było 55,1 mld). Dynamika przyrostu długu znacząco się zmniejszyła: rok temu wynosiła 38,7 proc., a w tym roku tylko 7,7 proc. Na koniec roku zadłużenie ma osiągnąć poziom 70 mld zł. Do niższego deficytu z pewnością przyczynią się ostre cięcia wydatków wdrożone w samorządach. "Rzeczpospolita" podaje ich przykłady.

W pierwszej kolejności nożyczki idą w ruch przy wydatkach oświatowych. Ale oczywiście nie dlatego, że samorządowcy uważają, iż edukacja jest mało istotna. Z tego względu, że to największa pozycja w budżecie każdej jednostki (od 30 do 50 proc.) i, jak tłumaczy prezydent Poznania, 5 proc. oszczędności w oświacie więcej da, niż 50 proc. w kulturze. Gdzie tu szukać oszczędności, skoro sztywne zasady wynagradzania nauczycieli nie pozwalają na żadne ruchy? Np. poprzez tak kontrowersyjne likwidowanie niektórych placówek, co zmniejsza koszty utrzymania budynków

Większość gmin w budżetach na przyszły rok zaplanowała redukcje etatów lub wstrzymanie przyjęć nowych pracowników. Gminy w najtrudniejszej sytuacji (np. Ruda Śląska) przeprowadzają zwolnienia grupowe 88 urzędników z ponad 120. W Słupsku pracę straciło 20 osób, w planach są kolejne zwolnienia. Gdynia zmniejszy wydatki na administrację o ponad 5 proc. (6 mln zł), Poznań o 3 proc. (2,5 mln zł). Ogranicza się delegacje, nadgodziny pracowników, szkolenia, wynajem lokali samorządowych w innych budynkach, zatrudnianie gońców zamiast korzystania z usług Poczty Polskiej.

Programy zbiorowego zakupu ubezpieczenia na obiekty samorządowe były stosowane już wcześniej. Obecnie integruje się już zakupy energii, usług telefonicznych. Koszalinowi przyniesie to oszczędności rzędu 1,2 mln zł, a 12 gminom Górnośląskiego Związku Metropolitalnego ok. 5,7 mln zł.

Zdarzają takie posunięcia, jak sprzedaż udziałów w spółce prowadzącej szpital, czy sprzedaż  Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej (Ruda Śląska, za 40 mln zł). Świętokrzyskie gminy oszczędzają na oświetleniu ulic. Lampy są wyłączane na kilka godzin, np. od północy do 5 rano, z wyjątkiem okolic dróg krajowych i szkół. Masłów planuje w przyszłym roku zakup 60 zegarów astronomicznych, które automatycznie włączają i wyłączają oświetlenie. Włocławek 100 tys. zł mniej przeznaczy na utrzymanie czystości (zabrano nieużywane kosze na śmieci z peryferyjnych miejsc), kolejne 100 tys. zł na utrzymaniu zieleni miejskiej. Procentują także efekty inwestycji z przeszłości. W Toruniu (w 2014 zobowiązania wyniosą tu 114 proc. dochodów) najtańszym urzędzie administracji w Polsce korzystają z własnego światłowodu i termomodernizacji budynków, podobnie jak w Zamościu.