Podsumowanie obserwacji i wniosków z czterech lat doradztwa dla ponad siedemdziesięciu partnerstw samorządowych z całego kraju. Analiza i prognoza uwarunkowań finansowych, ekonomicznych i prawnych. Autorski syntetyczny wskaźnik rozwoju. Wyniki badań opinii. Kwerenda szesnastu RPO. Autorski model współpracy terytorialnej. Wybrane dobre praktyki. To mocne punkty publikacji „Współpraca jednostek samorządu terytorialnego narzędziem wsparcia polskiej polityki rozwoju”.
Materiał opracowany został przez zespół ekspertów, skupionych wokół Związku Miast Polskich, Związku Powiatów Polskich i Związku Gmin Wiejskich, towarzyszących od 2012 r. samorządom lokalnym, które zdecydowały się zidentyfikować swoje obszary funkcjonalne i podjąć strategiczną, partnerską współpracę.
Problemy i wyzwania przesłanką współpracy, propozycje integrowania zarządzania
Autorzy wychodzą od rozpoznania i omówienia zmiany współczesnych uwarunkowań społeczno-gospodarczych, w jakich przyszło obecnie samorządowcom funkcjonować. Wśród nich poważną rolę, nie do przecenienia, odgrywa bardzo niekorzystna dynamika procesów demograficznych: spadku dzietności, starzenia się społeczeństwa polskiego oraz emigracji. Poza tym, na funkcjonowanie samorządów wpływają zmieniający się popyt na usługi publiczne oraz wzorce życia ludzi. Na podstawie doświadczeń, obserwacji i wniosków z doradztwa autorzy proponują także metodykę integrowania planowania rozwoju w partnerstwie. Bowiem celem współpracy międzysamorządowej w obszarach funkcjonalnych jest integracja usług publicznych, optymalizacja zarządzania tymi usługami i efektywność ich dostarczania. Pozyskanie pieniędzy na inwestycje infrastrukturalne, służące budowaniu pozycji konkurencyjnej obszaru funkcjonalnego w wymiarze gospodarczym i społecznym, powinno stanowić wyłącznie cel pośredni, choć zarazem to ono w największym stopniu inspiruje do inicjowania partnerskiej współpracy.
Syntetyczny wskaźnik rozwoju
Składa się na niego siedem wskaźników bazowych, z których każdy oddaje ważny wymiar potencjału rozwojowego JST. Wypadkowa tych siedmiu wymiarów pozwala śledzić zmianę wynikowego potencjału rozwoju jednostki i to w relacji do pozostałych gmin tego obszaru funkcjonalnego oraz jednostek podobnych obszarów. Wskaźniki bazowe odnoszą się do: (1) zasobności mieszkańców (PIT per capita), (2) stopnia rozwoju gospodarczego (CIT per capita), (3) produktywności przestrzeni z punktu widzenia rozmieszczonej w niej infrastruktury (podatek od nieruchomości per capita), (4) stanu lokalnego rynku nieruchomości (PCC-P per capita), (5) potencjału demograficznego ludzi młodych wchodzących na rynek pracy (tzw. wskaźnik R. Floridy), (6) społecznego wymiaru stanu gospodarki lokalnej (bezrobocie, udział osób w wieku produkcyjnym) oraz (7) tzw. obciążenia demograficznego (udział ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym). W publikacji opisano sposób zastosowania i znaczenie wskaźnika.
Formy prawne współpracy JST i kształtowanie relacji
Autorzy wyszczególnili i omówili różnorodne formy kooperacji gmin i powiatów. Od porozumień, związków gminnych, powiatowych i gminno-powiatowych oraz stowarzyszeń przez lokalne grupy działania, lokalne organizacje turystyczne, po formy cywilnoprawne i spółki z udziałem JST oraz partnerstwo publiczno-prywatne. Jednocześnie w publikacji ważnym aspektem są tzw. miękkie relacje w partnerstwach. Zarówno pomiędzy członkami partnerstwa, jak i z mieszkańcami oraz tzw. światem zewnętrznym. Autorzy omawiają specjalne badania wykonane w tym celu, prezentując najważniejsze wnioski.
Jak RPO wspierają partnerstwo
W publikacji przedstawiono analizę szesnastu regionalnych programów operacyjnych pod kątem mechanizmów tzw. wymiaru terytorialnego oraz premiowania projektów partnerskich. Publikacja przedstawia porządkuje informacje w podziale na poziomy współpracy; metropolitalny, subregionalny i lokalny.
Modelowa współpraca
Eksperci przedstawili również autorski model współpracy jednostek samorządu terytorialnego. Składa się on z dziesięciu standardów. Omówiono ich istotę oraz katalog powiązanych z nimi technik i narzędzi współpracy, które można stosować. Standardy odnoszą się m.in. do zarządzania strategicznego i kształtowania relacjami między partnerami i interesariuszami. W publikacji zaprezentowano i scharakteryzowano także narzędzie samooceny stanu rozwoju współpracy, umożliwiające analizę funkcjonowania partnerstwa, zidentyfikowanie elementów wymagających korekty oraz zaplanowanie koniecznych działań usprawniających.
Od kogo warto się uczyć
Publikacja oprócz analiz, wniosków, wyników badań, obserwacji, propozycji rozwiązań i modeli, prezentuje również wybrane praktyki samorządowe. Czytelnikom zaprezentowano przykłady samorządów, które w okresie ostatnich lat podjęły wysiłek współpracy.
Gorąco polecamy lekturę publikacji, którą załączamy pod artykułem, wszystkim polskim samorządowcom.
Publikację można pobrać klikając TUTAJ.
