Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Czymże jest „informacja przetworzona” i jak odróżnić ją od „informacji prostej”? Czy anonimizację dokumentów można uznać za przetworzenie?
Definicja „informacji przetworzonej”
Próżno szukać w ustawie definicji informacji przetworzonej – ustawodawca wprowadził to pojęcie, jednak nie wskazał wprost przesłanek, jakie winna spełniać informacja, by można ją było uznać za przetworzoną. W tej sytuacji z pomocą przychodzi nam orzecznictwo sądów (głównie administracyjnych) oraz poglądy doktryny.
Punkt wyjścia do naszych rozważań stanowić będzie wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 sierpnia 2011 roku wydany w sprawie o sygn. akt: I OSK 792/11. NSA dokonał w nim wstępnego, podstawowego podziału informacji i sformułował kryteria wyróżnienia informacji przetworzonej. I tak sąd wskazał, że informacja przetworzona w chwili złożenia wniosku nie istnieje. Jej wytworzenie wymaga przeprowadzenia przez podmiot zobowiązany pewnych czynności analitycznych, organizacyjnych i intelektualnych w oparciu o posiadane informacje proste. Jednocześnie w tym samym wyroku NSA wskazał, że nie można przyjąć, że informacja prosta zmienia się w informację przetworzoną poprzez proces anonimizacji, bo czynność ta polega jedynie na jej przekształceniu, a nie przetworzeniu. Podobnie nie stanowi o przetworzeniu informacji sięganie do materiałów archiwalnych. Czy jest to regułą? Okazuje się, że problem jest bardziej skomplikowany.
Czym jest przetworzenie?
Uogólniając, charakter informacji przetworzonej mogą mieć dane publiczne, które co do zasady wymagają dokonania stosownych analiz, obliczeń, zestawień statystycznych, ekspertyz, połączonych z zaangażowaniem w ich pozyskanie określonych środków osobowych i finansowych organu, innych niż te wykorzystywane w bieżącej działalności (wyrok NSA z dnia 4 sierpnia 2015 roku, sygn. akt: I OSK 1645/14, wyrok NSA z dnia 5 marca 2015 roku, sygn. akt: I OSK 865/14). Na podstawie najnowszych orzeczeń NSA należy uznać, że to właśnie ta ostatnia cecha decydować będzie o uznaniu informacji za przetworzoną.
Przygotowanie dokumentów a nakład pracy – orzeczenie NSA
Czy zatem samo gromadzenie, anonimizacja albo kserowanie dokumentów, które wymagają od organów zwiększonych nakładów czasu i pracy (chociażby z uwagi na ich dużą ilość), mogą być traktowane jako przetworzenie?
W świetle najnowszego orzeczenia NSA dot. kwestii anonimizacji, wszystko zależy od okoliczności sprawy, a zwłaszcza od zakresu żądanych informacji. Zgodnie z wyrokiem z dnia 23 stycznia 2015 roku (sygn. akt: I OSK 315/14), w pewnych wypadkach szeroki zakres wniosku wymagający zgromadzenia, zanonimizowania i sporządzenia wielu kserokopii określonych dokumentów, może wymagać takich działań organizacyjnych i angażowania środków osobowych, które zakłócają normalny tok działania podmiotu zobowiązanego i utrudniają wykonywanie przypisanych mu zadań. Informacja wytworzona w ten sposób pomimo iż składa się z wielu informacji prostych będących w posiadaniu organu, powinna być uznana za informację przetworzoną, bowiem powstały w wyniku wskazanych wyżej działań zbiór nie istniał w chwili wystąpienia z żądaniem o udostępnienie informacji publicznej.
