Dnia 10 marca 2015 roku Trybunał Konstytucyjny wydał orzeczenie w sprawie zgodności z Konstytucją art. 1 ust. 1 i 3 ustawy dnia 29 lipca 2005 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz. U. 05.175.1459 z późn. zm.), sygn. akt: K 29/13.
Trybunał orzekł, iż zaskarżone przepisy, w zakresie, w jakim przyznają uprawnienie do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości osobom fizycznym i prawnym, które nie miały tego uprawnienia przed dniem wejścia ustawy z dnia 28 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw jest niezgodna z art. 2 Konstytucji, aw zakresie, w jakim dotyczy nieruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego, jest niezgodny z art. 165 ust. 1 Konstytucji (samodzielność prawna gmin).
Trybunał stwierdził, że kwestionowane przepisy rażąco naruszyły samodzielność jednostek samorządu terytorialnego, które – oddając nieruchomości w użytkowanie wieczyste – nie mogły spodziewać się, że drugiej stronie umowy zostanie przyznane uprawnienie do jednostronnego zakończenia stosunku prawnego przez przekształcenie przysługującego jej prawa we własność. W przypadkach objętych nowelizacją nastąpiła ustawowa ingerencja w umownie ukształtowane stosunki prawne. Ustawodawca narzucił gminom zasady rozporządzania nieruchomościami stanowiącymi ich własność, uniemożliwiając tym samym realizację racjonalnej gospodarki finansowej i przestrzennej.
Skutki orzeczenia TK
Orzeczenie Trybunału dotyczy przekształcenia użytkowania wieczystego, które przysługuje osobom prawnym (wyj. spółdzielnie mieszkaniowe) oraz osobom fizycznym, które uzyskały użytkowanie wieczyste – co do zasady - w celu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Właściciele mieszkań, domów jednorodzinnych, garaży, spółdzielnie mieszkaniowe nadal mogą występować o przekształcenie użytkowania wieczystego gruntu, na którym budynki są posadowione, we własność. Dotyczy to również użytkowników wieczystych gruntów rolnych.
Oznacza to, że od dnia 17 marca 2015 roku nie mogą ubiegać się o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności następujące podmioty:
- osoby prawne, z wyłączeniem spółdzielni mieszkaniowych oraz
- osoby fizyczne, które uzyskały użytkowanie wieczyste na cele inne niż mieszkalne, rolne lub pod garaże.
A zatem jeśli strona, należąca do jednej z grup wymienionych powyżej, nie uzyskała decyzji ostatecznej o przekształceniu użytkowania wieczystego we własność do dnia opublikowania wyroku (tj. do 17 marca 2015 roku), to organ jest zobowiązany rozpoznawać tę sprawę z uwzględnieniem wyroku Trybunału, a zatem według przepisów sprzed wejścia w życie nowelizacji z 28 lipca 2011 roku.
