Unijne instytucje nie są wystarczająco przejrzyste - podkreślali eurodeputowani na wysłuchaniu publicznym poświęconym dostępności do dokumentów UE zorganizowanym przez Komisję Wolności Obywatelskich PE. "Łatwy dostęp do tych dokumentów to podstawa demokracji" - argumentował brytyjski deputowany Michael Cashman (Sojusz Socjalistów i Demokratów), autor sprawozdania Parlamentu na ten temat.

Europosłowie przyglądali się podczas wysłuchania temu, jak wygląda wdrożenie rozporządzenia z 2001 r., które umożliwia dostęp do dokumentów PE, Komisji Europejskiej i Rady UE.

Uczestnicy spotkania wskazywali, że unijne przepisy nie są zgodne z konwencją ONZ w tej sprawie, którą UE ratyfikowała w 2005 r. Konwencja określa wyjątki - jeśli chodzi o dostęp do dokumentów związanych z polityka gospodarczą, spraw prawnych i przebiegu śledztw.

Anaïs Berthier z organizacji pozarządowej "ClientEarth" mówiła o tym, że Komisja Europejska nadużywa możliwości odstępstwa od ujawniania dokumentów. I często wykorzystuje możliwość odłożenia w czasie prośby o ujawnienie materiałów. "Czasami nawet na wnioski nie odpowiada" - zauważyła Berthier. A procedura sądowa jest czasochłonna i oznacza spore koszty.

Według uczestników spotkania UE musi ułatwić dostęp do dokumentów ze wszystkich unijnych instytucji. Musi też promować zasadę przejrzystości we wszystkich agencjach UE. "Musimy zmienić przepisy, ale także nasze podejście" - argumentowała fińska deputowana Anneli Jäätteenmäki (Liberałowie), współautorka sprawozdania poświęconego dostępności dokumentów.

Jak dostęp do dokumentów Unii wygląda dzisiaj?

• Na wniosek - trzeba wystąpić z pisemnym wnioskiem o dostęp do konkretnego dokumentu. Jest on rozpatrywany w ciągu 15 dni. Wnioskodawca może odwołać się do sądu lub ombudsmana, jeśli nie dostanie odpowiedzi. Z wnioskiem można się zgłosić też do Biur Informacyjnych PE w krajach Unii.
• Dostęp elektroniczny - wszystkie unijne instytucje powinny udostępniać jawne dokumenty na swoich stronach internetowych. Za pomocą strony "EU Bookshop" ("Unijna Księgarnia") można znaleźć wszystkie oficjalne unijne publikacje.
• Rejestr publiczny - każda instytucja powinna udostępniać rejestr dokumentów w formie elektronicznej.
• Dziennik Urzędowy UE - niektóre dokumenty muszą być publikowane w Dzienniku Urzędowym. Tylko opublikowane tu akty prawne są wiążące. To także baza unijnego prawa, która codziennie jest uaktualniana i co roku trafia do niej ok. 12 tys. dokumentów.