Związek Powiatów Polskich dostrzegając wyzwania, jakimi są współczesne uwarunkowania rozwoju naszego kraju oraz doceniając perspektywiczny wymiar odpowiedzi na te wyzwania, jaką jest Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, przygotowana przez obecny rząd, chce być partnerem administracji rządowej w sprostaniu tym wyzwaniom.

Taka deklaracja płynie ze stanowiska Nadzwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Związku Powiatów Polskich podjętego 6 marca br. w Częstochowie.

ZPP przypomina o wielowiekowych tradycjach powiatów - sięgających Pierwszej Rzeczypospolitej. - Potwierdzeniem potrzeby istnienia i roli powiatu w strukturze administracji państwa polskiego oraz celowości i trwałości jego osadzenia w historii lokalnych społeczności, jest terytorialny rozkład powiatów wprowadzony 1 stycznia 1999 r. – czytamy w stanowisku.

Zdaniem starostów, analiza historycznych uwarunkowań istnienia powiatów prowadzi do wniosku potwierdzającego dwa mocne fundamenty ich funkcjonowania. Po pierwsze, powiat jako szczebel administracji publicznej ma wielowiekowe narodowe tradycje oraz ma znaczenie dla sprawności zarzadzania państwem. Po drugie, powiaty są głęboko zakotwiczone w lokalnych społecznościach, odzwierciedlając ich tożsamość, identyfikację oraz funkcjonalne więzi.

Te fundamenty oraz sprawność bieżącego zarządzania i wykonywania zadań publicznych stanowiły przesłankę do tezy, iż powiaty mogą być sprawnym instrumentem państwa i sprawdzonym partnerem administracji rządowej w realizacji strategii rozwoju kraju. Tak też było w realizacji Średniookresowej strategii rozwoju kraju do roku 2020 (którą obecnie zastąpi Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju) oraz pozostałych strategii spośród tzw. dziewięciu zintegrowanych strategii, składających się wraz z kluczowymi dla powiatów: Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2020 oraz Krajową Strategią Rozwoju Regionalnego na pakiet systemu dokumentów programujących rozwój kraju.

Jednakże do realizacji zarówno śmiałych wizji, jak i przewidzianych działań potrzeba odpowiednich instrumentów, w tym finansowych.

- Niestety w tym zakresie, środowisko samorządu powiatowego nie miało szczęścia. O ile założenia reformy administracyjnej, wdrożone w 1999 r., były pierwszym etapem, to niestety zabrakło drugiego, tj. wyposażenia tego rodzaju jednostki samorządu terytorialnego w kompetencje i zasoby adekwatne do wypełniania nałożonych zadań i pełnionej przez nią roli dla wspólnoty lokalnej. Ten stan swoistego zawieszenia reformy administracyjnej pozostał i utrzymuje się do dnia dzisiejszego - podnosi ZPP w stanowisku.

Związek Powiatów Polskich pozytywnie zaopiniował projekt Strategii w zakresie, w jakim dokument dotyczy planowanych rozwiązań dla zarządzania rozwojem regionalnym i lokalnym oraz podniesienia efektywności i skuteczności działania państwa. Powodem do niepokoju przedstawicieli powiatów jest natomiast to, że w ramach trzeciego celu szczegółowego dla obszaru „rozwój zrównoważony terytorialnie”, tj. podniesienie skuteczności i jakości wdrażania polityk ukierunkowanych terytorialnie, w ostatnim kierunku interwencji „zwiększenie efektywności finansowania polityk ukierunkowanych terytorialnie” usunięto wcześniej przewidziane działanie „Zwiększenie znaczenia dochodów własnych w finansowaniu działalności JST w stosunku do transferów ze szczebla centralnego, aby zachęcać JST do bardziej racjonalnego gospodarowania środkami publicznymi”. Zapis ten usunięto również z brzmienia projektu strategicznego. Jednocześnie w opisie celu strategicznego III Skuteczne państwo i instytucje służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu, w wprowadzonym nowym kierunku interwencji „Reforma systemu finansowania jednostek samorządu terytorialnego w celu powiązania go z ich potrzebami rozwojowymi (obejmująca także instrumenty pozabudżetowe)”, wśród przewidzianych działań zabrakło zapisu o zwiększeniu dochodów własnych JST.

Związek Powiatów Polskich niejednokrotnie zgłaszał propozycje prowadzące do zmiany struktury dochodów i oczekuje ze strony rządu poważnego rozważenia tych propozycji.

Jednocześnie zgłasza gotowość powiatów do aktywnego włączenia się w realizację Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.