Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wskazał, że niezasięgnięcie przez gminę opinii sołectw (jednostek pomocniczych) w procesie podejmowania uchwały będącej aktem prawa miejscowego, stanowi istotne naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności takiej uchwały.

W opisywanej sprawie rada gminy podjęła uchwałę w sprawie usytuowania miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych na terenie jednostki. Skargę na wskazany akt wniósł do sądu prokurator. W uzasadnieniu wskazał on, że uchwała jako akt prawa miejscowego, ma charakter powszechnie obowiązujący, z czym wiąże się obowiązek działania organów jednostek samorządu terytorialnego wyłącznie w granicach ustawowych upoważnień i na ich podstawie. Szczególne wytyczne mogą przewidywać odrębne akty prawne, jak w tym przypadku ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Zgodnie z art. 12 ust. 5 ww. ustawy, przed podjęciem uchwały w sprawie usytuowania miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych, rada gminy każdorazowo musi zasięgnąć opinii jednostki pomocniczej. W rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, do tej kategorii zalicza się m.in. sołectwa. Niezwrócenie się z wnioskiem o opinię do Zebrania Wiejskiego czy pominięcie jego opinii narusza zatem prawo w sposób istotny. Sąd uznał, iż jest to naruszenie wypełniające przesłanki art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, skutkujące nieważnością całości uchwały. Należy w tym miejscu zauważyć, że w związku z obejmowaniem przez uchwalany akt prawa miejscowego obszaru całej gminy, przed podjęciem uchwały w zakresie ustalenia zasad usytuowania miejsc sprzedaży i podawania alkoholu, konieczne jest zasięgnięcie opinii wszystkich - nie tylko wybranych - sołectw na terenie gminy.

Jak zauważył sąd, bez znaczenia w tym kontekście jest wypełnienie przez radę gminy innych spoczywających na niej obowiązków, jak podjęcie konsultacji społecznych czy uzyskanie opinii dyrektora miejscowego ośrodka pomocy społecznej. Głos sołectw, jako jednostek pomocniczych gminy, musi być głosem słyszalnym, nigdy nie ignorowanym.

Uchwała podjęta z istotnym naruszeniem prawa zostaje uznana za nieważną niezależnie od braku jej zakwestionowania przez organ nadzoru nad jednostką samorządu terytorialnego.

Źródło: Wyrok WSA w Krakowie z dnia 14 sierpnia 2024 r. (sygn. III SA/Kr 783/24)