Zgodnie z ustawą o działalności leczniczej podmiot tworzący sprawuje nadzór nad zgodnością działań SP ZOZ z przepisami prawa, statutem i regulaminem organizacyjnym. W ramach nadzoru podmiot tworzący może żądać informacji, wyjaśnień oraz dokumentów od organów SP ZOZ (zatem zarówno od kierownika jak i od rady społecznej) oraz dokonuje kontroli i oceny działalności tego podmiotu.
Kontrola i ocena, obejmują w szczególności:
- realizację zadań określonych w regulaminie organizacyjnym i statucie, dostępność i jakość udzielanych świadczeń zdrowotnych;
- prawidłowość gospodarowania mieniem oraz środkami publicznymi;
- gospodarkę finansową.
Kontrolę przeprowadza się na podstawie upoważnienia, udzielonego odpowiednio przez ministra właściwego do spraw zdrowia albo podmiot tworzący.
W ramach udzielonego upoważnienia kontrolujący ma prawo do:
- wstępu do pomieszczeń podmiotu leczniczego;
- wglądu do dokumentów i innych materiałów związanych z działalnością podmiotu leczniczego, z uwzględnieniem przepisów o ochronie informacji ustawowo chronionych;
- przeprowadzania oględzin;
- sprawdzania przebiegu określonych czynności;
- żądania od kierownika i pracowników podmiotu leczniczego ustnych i pisemnych wyjaśnień;
- zabezpieczania dowodów.
Kierownik jest obowiązany do:
- niezwłocznego przedstawiania na żądanie kontrolującego wszelkich dokumentów i materiałów niezbędnych do przeprowadzenia kontroli oraz zapewnienia terminowego udzielania wyjaśnień przez pracowników;
- zapewnienia warunków i środków niezbędnych do sprawnego przeprowadzenia kontroli, w szczególności udostępniania, w miarę możliwości, oddzielnych pomieszczeń z odpowiednim wyposażeniem;
- sporządzenia na żądanie kontrolującego niezbędnych do kontroli odpisów, kserokopii lub wyciągów z dokumentów oraz zestawień i obliczeń opartych na dokumentach.
Z przeprowadzonej kontroli, sporządza się wystąpienie pokontrolne. Na podstawie ustaleń kontroli podmiot tworzący może przedstawić kierownikowi w wystąpieniu pokontrolnym zalecenia pokontrolne nakazujące usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości.
Pomimo wejście w życie nowej ustawy nadal obowiązuje Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 grudnia 1992 r. w sprawie zlecania kontroli zakładu opieki zdrowotnej.
Ponadto podmiot tworzący w razie stwierdzenia niezgodnych z prawem działań kierownika wstrzymuje ich wykonanie oraz zobowiązuje kierownika do ich zmiany lub cofnięcia. W przypadku niedokonania zmiany lub cofnięcia tych działań w wyznaczonym terminie podmiot tworzący może rozwiązać z kierownikiem stosunek pracy albo umowę cywilnoprawną. Wydaje się, że omawiane uprawnienie przysługuje podmiotowi tworzącemu w przypadku gdy stan niezgodności z prawem wynika nie tylko z działania ale i zaniechania kierownika. Należy pamiętać, że mówi tutaj o sytuacji kiedy mamy do czynienia z działaniem kierownika niezgodnym z prawem. W przypadku gdy podmiot tworzący wyda kierownikowi plecenia zmiany lub cofnięcia działania zgodnego z prawem w przypadku rozwiązania w takim przypadku umowy z kierownikiem może on skutecznie wykazać wadliwość wypowiedzenia stosunku pracy albo umowy cywilnoprawnej.
