Pokrycie negatywnego wyniku finansowego przez podmiot tworzący jako jedyne działanie naprawcze, obowiązek przeznaczania zysku, zakaz zbywania udziałów i akcji spółek prowadzących działalność leczniczą - to tylko część pomysłów Ministerstwa Zdrowia, którym nie można wydać pozytywnej opinii.

Mowa o projekcie założeń do projektu ustawy o zmianie ustawy o działalności leczniczej przygotowanym przez resort zdrowia 21 grudnia 2015 r.

Z jego treścią można zapoznać się tutaj.

Dokument ten znajduje się obecnie w fazie konsultacji publicznych. Do zaopiniowania otrzymał go m.in. Związek Powiatów Polskich. Ocena ZPP jest negatywna. Wie już o tym resort i Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego. Argumentów za takim stanowiskiem ZPP ma wiele.

Bez alternatywy

Przede wszystkim Ministerstwo proponuje w projekcie, aby w sytuacji, gdy sp zoz osiąga ujemny wynik finansowy jedynym działaniem naprawczym było pokrycie tego wyniku za rok obrotowy przez podmiot tworzący tego zakładu. Pod warunkiem, że wynik ten, po dodaniu kosztów amortyzacji, ma wartość ujemną – do wysokości tej wartości.

W obecnym stanie prawnym w ramach działań naprawczych dopuszczalna jest jeszcze zmiana formy organizacyjno-prawnej podmiotu (z sp zoz na jednostkę budżetową, względnie spółkę kapitałową) albo likwidacja sp zoz.

 - Proponowane rozwiązanie uprości przepisy w omawianym zakresie oraz wzmocni bezpośrednio odpowiedzialność podmiotów tworzących wobec spzoz, a pośrednio wpłynie na poczucie bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów oraz osób zatrudnionych w spzoz co do stabilności jego działania – czytamy w uzasadnieniu do projektu.

Takie argumenty trudno uznać za trafne. - Podmiotami tworzącymi  spzoz-y są głównie powiaty. Samorządy odpowiedzialnie podchodzą do realizacji powierzonych im zadań. Stosowanie bardziej zdecydowanych działań naprawczych względem podmiotu leczniczego takie jak przekształcenie jest poprzedzone dogłębną analizą sytuacji. Natomiast faktyczna likwidacja podmiotu to absolutna ostateczność, na którą od początku istnienia powiatów zdecydowano się w nielicznych wypadkach – tłumaczy Ludwik Węgrzyn, prezes Zarządu Związku Powiatów Polskich, starosta bocheński.

W jego ocenie pokrycie negatywnego wyniku finansowego trudno uznać za efektywnie działanie naprawcze, jeżeli jednak istnieją dla niego inne alternatywne rozwiązania kierownik zakładu opieki zdrowotnej jest bardziej zmotywowany do racjonalnego prowadzania gospodarki finansowej. – Zawarta w projekcie argumentacja, że proponowane rozwiązanie wzmocni bezpośrednio odpowiedzialność podmiotów tworzących wobec spzoz świadczy o zupełnej nieznajomości przez projektodawcę realiów funkcjonowania samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej – komentuje prezes.

Niedoszcowanie NFZ

Co więcej, ujemny wynik finansowy spzoz-ów prowadzących szpitale jest także skutkiem wieloletniego  niedoszacowania przez Narodowy Fundusz Zdrowia kosztów udzielania świadczeń oraz bierności kolejnych ministrów zdrowia, w zakresie działań na rzecz poprawy sytuacji finansowej w szpitalnictwie.

Przeznaczenie zysku

Resort proponuje także, aby do ustawy został wprowadzony przepis gwarantujący, że zysk wypracowany przez spółki z większościowym udziałem Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego albo uczelni medycznej, zostanie przeznaczony na działalność leczniczą. - Zdecydowanie negatywnie opiniujemy zaproponowane rozwiązanie. Jednostki samorządu terytorialnego nie mają środków na finansowanie kosztownych inwestycji w służbie zdrowia. Kontrakt w NFZ częstokroć nie gwarantuje podmiotom leczniczym środków na bieżącą działalność, nie mówiąc o możliwości sfinansowania kosztów remontów, zakupu nowego sprzętu, czy kosztów dostosowania się do standardów. W takim otoczeniu samorządy są niejako zmuszane do szukania innych źródeł finansowania prowadzonej działalności leczniczej, w szczególności poprzez nawiązanie współpracy z sektorem prywatnym – mówi Ludwik Węgrzyn.

Zakaz zbywania akcji

Projekt przewiduje rozszerzenie zakazu zbywania udziałów albo akcji podmiotom prywatnym (aktualnie dotyczy jedynie spółek utworzonych i prowadzonych przez publiczne uczelnie medyczne) na spółki Skarbu Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego, co w ocenie Ministerstwa umożliwi zahamowanie niekontrolowanego przez państwo procesu zbywania przez niektóre jednostki samorządu terytorialnego udziałów i akcji w takich spółkach. Także i ten pomysł jest chybiony. Zniechęci lub uniemożliwi bowiem sektorowi prywatnemu podjęcie współpracy z samorządami. W sytuacji, w której powadzenie podmiotów leczniczych nie należy do zadań obligatoryjnych samorządów, budżet państwa nie gwarantuje finansowania tych zadań, a publiczne podmioty lecznicze konkurują między sobą oraz z podmiotami prywatnymi o uzyskanie kontraktu proponowana regulacja nie ma racji bytu.

- Proponowana zmiana miałaby rację bytu tylko w przypadku diametralnej zmiany zasad finansowania służby zdrowia, do modelu u w którym samorządy powiatowe nie tylko ponosiłyby odpowiedzialność, ale miały zapewnione środki na realizację zadań publicznych, czego w proponowanej nowelizacji w żadnym zakresie nie przewidziano – ocenia prezes Węgrzyn. Co więcej, taki postulat uderza zarówno w prawo własności przysługujące jednostkom samorządu terytorialnego, jak również w ich samodzielność ustrojową. 

Nierówne traktowanie

Projektodawca jest niekonsekwentny w swoich propozycjach. A to dlatego, że w projekcie zagwarantowano udział Skarbu Państwa w zysku jednoosobowych spółek Skarbu Państwa w wysokości 15% (po opodatkowaniu podatkiem dochodowym). Jednocześnie odmawia analogicznego uprawnienia jednostkom samorządu terytorialnego w odniesieniu do spółek samorządowych.

Lakoniczne zapisy

Pomysłem autorów projektu jest także dokonanie zmian w zakresie kontroli pomiotów leczniczych. Jednocześnie jednak brak jest informacji szczegółowych co do tego na czym miałyby polegać zmiany.

Finansowanie opieki

Projekt zawiera także propozycję wprowadzenia przepisów umożliwiających jednostkom samorządu terytorialnego finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej. Jest to nic innego, jak próba przerzucenia na jednostki samorządu terytorialnego częściowego finansowania świadczeń opieki zdrowotnej. W praktyce samorządy nie dysponując środkami finansowymi na finansowanie zadań z zakresie ochrony zdrowia, będą podlegać ogromnej presji społecznej.

Proponowane rozwiązanie zróżnicuje sytuację obywateli ze względu na sytuację finansową jednostki samorządu terytorialnego. Z możliwości finansowania świadczeń będą praktycznie wyłączone gminy, w szczególności gminy wiejskie, które nie prowadzą własnych podmiotów leczniczych.