Zasady postępowania w sprawie zawarcia umów ze świadczeniodawcami uregulowane zostały w dziale VI ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Stosownie do art. 132 tej ustawy podstawą udzielania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przez Fundusz jest umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawarta pomiędzy świadczeniodawcą a dyrektorem oddziału wojewódzkiego Funduszu. Zgodnie z art. 134 Fundusz jest obowiązany zapewnić równe traktowanie wszystkich świadczeniodawców ubiegających się o zawarcie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej i prowadzić postępowanie w sposób gwarantujący zachowanie uczciwej konkurencji. Art. 139 stanowi, że zawieranie przez Fundusz umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej odbywa się po przeprowadzeniu postępowania w trybie konkursu ofert albo rokowań. Zgodnie z art 146. Prezes Funduszu określa przedmiot postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, kryteria oceny ofert oraz warunki wymagane od świadczeniodawców.
Prezes NFZ, wykonując postanowienia art. 146 ustawy, określił w zarządzeniach Prezesa NFZ obowiązujące w postępowaniach o udzielenie świadczeń w rodzaju ambulatoryjnej opieki specjalistycznej procedury i kryteria oceny ofert oraz warunki wymagane od świadczeniodawców.
NIK zbadała, jak wygląda kontraktowanie przez Łódzki Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia wybranych świadczeń medycznych na 2012 rok i lata następne. Negatywnie wypadła ocena kontraktowania świadczeń w rodzajach: ambulatoryjna opieka specjalistyczna (AOS) oraz rehabilitacja lecznicza.
W wyniku kontroli przeprowadzonych przez Najwyższą Izbę Kontroli bezpośrednio w pięciu podmiotach leczniczych, w 18 zakresach świadczeń opieki medycznej, pod kątem zgodności ze stanem faktycznym danych podawanych w składanych przez nich ofertach, jako rzetelne NIK oceniła 11 ofert. W pozostałych siedmiu ofertach (39 proc.), złożonych przez czterech oferentów, podano dane niezgodne ze stanem faktycznym, mogące mieć wpływ na wybór oferty i zawarcie umowy. W składanych ofertach podawano nieprawdziwe informacje dotyczące wymaganych warunków lokalizacyjnych, personelu medycznego czy godzin pracy poradni. W przypadku dwóch podmiotów leczniczych NIK skierowała zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia wykroczenia przez kierowników tych jednostek.
W odpowiedzi uzyskano informację, że zostały skierowane stosowne wnioski o ukaranie.
Stwierdzone przez NIK „kłamstwa ofertowe" polegały także na wykazywaniu przez świadczeniodawców tego samego sprzętu medycznego w kilku ofertach, podawaniu w ofertach sprzętów nabytych w terminie późniejszym niż wynikało to ze złożonych ofert, czy wykazaniu doświadczenia w przeprowadzaniu stosownych badań, podczas gdy ich doświadczenie było niewystarczające bądź takiego doświadczenia w ogóle nie posiadali. W wyniku popełnionych przez oferentów „kłamstw ofertowych" uzyskiwali oni nienależne punkty i pozycje w rankingu, powodując tym samym niewybranie ofert rzetelnych.
Spośród siedmiu zbadanych przez NIK świadczeniodawców pod kątem posiadania zezwoleń w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej – uruchomienie pracowni rentgenowskich w dniu składania oferty.
Na skutek tych ustaleń dyrektor Łódzkiego Oddziału Wojewódzkiego (ŁOW) NFZ rozwiązał z tymi podmiotami stosowne umowy.
Kontrola wykazała nierzetelną pracę komisji konkursowych prowadzących postępowania w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju AOS i rehabilitacja. Z 26 poddanych analizie postępowań konkursowych, w sześciu postępowaniach (23 proc.) stwierdzono brak oświadczeń członków komisji, że nie zachodzą wobec nich przesłanki wyłączenia z postępowania, co w ocenie NIK mogło budzić wątpliwości co do bezstronności tych osób. Kontrola wykazała, że w dokumentacji postępowań brak było pisemnych uzasadnień propozycji komisji konkursowych odbiegających od propozycji ofertowych, co mogło rodzić wątpliwości co do równego traktowania podmiotów.
Niewystarczająco skuteczne były działania ŁOW NFZ w celu weryfikacji prawidłowości naliczania punktów w postępowaniach prowadzonych w rodzaju AOS – świadczenia kosztochłonne. Spośród 146 ofert, które wpłynęły w 76 postępowaniach z tego zakresu, 84 oferty (57 proc.) zostały błędnie ocenione w systemie pod kątem kryterium dostępności.
NIK negatywnie oceniła także działania Dyrektora łódzkiego NFZ dotyczące postępowania o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie okulistyka – hospitalizacja planowa na obszarze Łodzi oraz powiatów: łódzkiego wschodniego, pabianickiego, zgierskiego, brzezińskiego. Dyrektor tego oddziału NFZ wystąpił do Konsultanta Wojewódzkiego o wydanie opinii w sprawie posiadania przez lekarzy specjalistów „odpowiedniego doświadczenia" i przyjął tę opinię jako rozstrzygającą. Nie uwzględnił jednak faktu, że Konsultant Wojewódzki był jednocześnie współwłaścicielem podmiotu, który złożył w tym samym postępowaniu konkurencyjną ofertę, co ostatecznie doprowadziło do powstania konfliktu interesów.
Wyniki niniejszej kontroli były podstawą odwołania przez Prezesa NFZ dyrektora ŁOW NFZ z pełnionej funkcji.
Źródło: "Sprawozdaniu z działalności NIK w 2012 roku", NIK, 2013
