„Art. 15. 1. Do zadań asystenta rodziny należy w szczególności:

• opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym, o którym mowa w art. 11 ust. 1;
• opracowanie, we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej;”

Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej na pierwszym miejscy wśród zadań asystenta wymienia opracowanie placu pracy z rodziną biologiczną. Z powołanego przepisu wynika, że ustawa wyróżnia dwa rodzaje planów.

Pierwszy opracowywany jest w sytuacji gdy jeszcze nie doszło do umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. Zgodnie z art. 15 ust. 3 minimalna treść planu to zakres realizowanych działań mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, terminy ich realizacji oraz przewidywane efekty. Plan opracowywany jest przy współpracy z członkami rodziny. Współpraca oznacza, że asystent nie może narzucić rodzinie rozwiązań, które przez tą rodzinę nie byłyby akceptowane. Plan powinien być ponadto skonsultowany z pracownikiem socjalnym, który przeprowadził wywiad środowiskowy i dokonał analizy sytuacji rodziny, w wyniku której przydzielono jej asystenta. W przypadku gdy do pracy z asystentem rodzinę zobowiąże sąd, nie ma potrzeby przeprowadzania wywiadu, nie ma zatem obowiązku konsultowania planu z pracownikiem socjalnym. Niemniej jednak, jeżeli rodzina wcześnie była pod opieką służb socjalnych taka konsultacja może byś wskazana.

Drugi rodzaj planu to plan opracowywany w przypadku umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. Ustawa nie wskazuje jakie elementy powinien zawierać. Wydaje się, że przez analogie powinien mieć tutaj zastosowanie art. 15 ust. 3, z tym, że zakres realizowanych działań powinien obejmować te ukierunkowane na powrót dziecka do rodziny biologicznej (przy omawianiu art. 2 ust. 2 wskazałam, że ustawa wyraźnie wskazuje na czasowy charakter przebywania dziecka w pieczy zastępczej). Art. 15 ust. 1 pkt 2 koresponduje ponadto z art. 10 ust. 4, który nakazuje prowadzenie pracy z rodziną także w przypadku czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną.

W przypadku umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej plan ma być opracowany przy współpracy zarówno członków rodziny jak i koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. W mojej ocenie powołany przepis zawiera błąd, w tym znaczeniu, że koordynator będzie współpracował przy opracowaniu planu pomocy dziecku wyłącznie w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka. W przypadku gdy rodzina zastępcza lub rodzinny dom dziecka nie będzie objęta pomocą koordynatora, zadania koordynatora będzie realizowała inna osoba wyznaczona przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Trudno bowiem wymagać od koordynatora, który nie zna sytuacji dziecka umieszczonego w placówce i dla którego plan pomocy opracował wychowawca by był w stanie rzetelnie brać udział w opracowaniu planu pomocy rodzinie biologicznej.

Plan pomocy rodzinie powinien być skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonego w pieczy zastępczej. Oznacza to, że opracowanie planu pomocy rodzinie w przypadku umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej powinno być poprzedzone opracowaniem planu pomocy dziecku. Plan pomocy dziecku opracowuje koordynator rodzinnej pieczy zastępczej - w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka albo wychowawca – w przypadku umieszczenia dziecka w pieczy instytucjonalnej. W obu przypadkach przy opracowaniu planu pomocy dziecku asystent jest obowiązany współpracować.