Kierownik ośrodka pomocy społecznej albo dyrektor centrum usług społecznych, ustala w drodze umowy z małżonkiem, zstępnymi przed wstępnymi mieszkańca domu wysokość wnoszonej przez nich opłaty za pobyt tego mieszkańca w domu pomocy społecznej, biorąc pod uwagę wysokość dochodów i możliwości.
Interpretację pojęcia "możliwości", o którym mowa w art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej ustawodawca pozostawia organowi. Jednakże przez "możliwości" należy rozumieć zdolność do ponoszenia obciążeń finansowych związanych z pobytem mieszkańca domu w domu pomocy społecznej, w perspektywie sytuacji osobistej, zdrowotnej, rodzinnej i majątkowej osoby zobowiązanej. Mogą to być również przesłanki uzasadniające zwolnienie z opłaty. Chodzi zatem o różne okoliczności życiowe, rodzinne i osobiste, które mogą zmniejszać zdolność danej osoby do ponoszenia opłaty.
Jak wynika z zacytowanych wyżej regulacji organ w pierwszym etapie ustalania wysokości opłaty prowadzi postępowanie zmierzające do zawarcia z osobami zobowiązanymi umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2 jak i do przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego, który między innymi stanowi podstawę do określenia wysokości opłaty osobie zobowiązanej. W sytuacji, gdy osoba zobowiązana odmawia zawarcia umowy, to organ ustala w drodze decyzji administracyjnej wysokość opłaty, której wysokość jest uzależniona od tego, czy osoba zobowiązana wyraziła, czy też nie wyraziła, zgody na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego. W sytuacji, w której osoba zobowiązana odmawia zawarcia umowy, ale wyraża zgodę na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego organ ustalając wysokość opłaty winien uwzględnić nie tylko kryterium dochodowe, określone w art. 61 ust. 2 pkt 2 ustawy, lecz także możliwości osoby zobowiązanej. Gdy zaś osoba zobowiązana odmawia i zawarcia umowy i przeprowadzenia wywiadu to przy ustaleniu wysokości opłaty znajdzie zastosowanie tylko kryterium dochodowe.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 9 lipca 2025 r., sygn. II SA/Gl 369/25
Źródło: CBOSA
