Artykuł 38 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej stanowi zobowiązanie dla kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie, powiatu obowiązanego do finansowania pobytu dziecka w pieczy zastępczej do dochodzenia świadczeń alimentacyjnych, w przypadku gdy od umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej upłynął rok.
Na kanwie tego przepisu, jeden z powiatów zgłosił wątpliwości jak należy postąpić w następującej sytuacji: małoletnie dziecko, tuż po urodzeniu, ze względu na wady genetyczne, zostało pozostawione przez rodziców w szpitalu, którzy zrzekli się wstępnie praw do dziecka. Swoją decyzję podtrzymali po upływie 6 tygodni i tym samym zrzekli się ostatecznie praw do dziecka. Dziecko, z uwagi na stan zdrowia dotychczas nie zostało przysposobione i nadal przebywa w rodzinie zastępczej, upłynął ponad rok odkąd dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej.
Czy w sytuacji gdy rodzice biologiczni, którzy dokonują wstępnego zrzeczenia się praw do dziecka i pozostawiają małoletniego w szpitalu należy wystąpić z pozwem o alimenty na rzecz dziecka mając na uwadze art. 38 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej?
Artykuł 38 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej stanowi zobowiązanie dla kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie, powiatu obowiązanego do finansowania pobytu dziecka w pieczy zastępczej do dochodzenia świadczeń alimentacyjnych, w przypadku gdy od umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej upłynął rok. W świetle tego przepisu kierownik PCPR powiatu finansującego pobyt dziecka w pieczy zastępczej ma obowiązek wytoczenia powództwa na rzecz małoletniego dziecka, przy czym przepis art. 38 ust. 2 w odróżnieniu od art. 38 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, nie pozostawia dowolności decyzji w zakresie wystąpienia z powództwem o alimenty, po stronie kierownika PCPR, a nakazuje w sytuacji opisanej w art. 38 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, z powództwem o ustalenie alimentów wystąpić.
Żaden z przepisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nie daje kierownikowi PCPR upoważnienia, do odstąpienia od realizacji obowiązku wskazanego w art. 38 ust. 2 tejże ustawy, nawet w sytuacji gdyby kierownik PCPR uznał, iż w danej sprawie zachodzą przesłanki dotyczące sprzeczności wytoczenia powództwa o alimenty przeciwko rodzicom, z zasadami współżycia społecznego.
Ponadto, zgodnie z art. 1441 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zobowiązany (do zapłaty alimentów) może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to jednak obowiązku rodziców względem ich małoletniego dziecka. Zatem nawet gdyby dochodziło do sytuacji, w której powództwo o alimenty jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego to o fakcie tym decyduje Sąd a nie kierownik PCPR, po drugie zaś przepis ten jasno wskazuje, że przesłanek dotyczących zasad współżycia społecznego nie stosuje się w wypadku, gdy zasądzone mają być alimenty od rodziców na rzecz małoletniego dziecka.
Pobocznie, zauważyć należy, że art. 193 ust. 7 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, stanowi podstawę do nie ponoszenia przez rodziców dziecka pozostawionego bezpośrednio po urodzeniu opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej. Przepis ten zwalnia, takich rodziców, którzy pozostawili dziecko bezpośrednio po urodzeniu jedynie z opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, jednak nie stanowi on podstawy do zwolnienia rodziców, którzy zostawili dziecko bezpośrednio po urodzeniu, z obowiązku alimentacyjnego. Biorąc pod uwagę racjonalność ustawodawcy, należy wskazać, że gdyby celem ustawodawcy było zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego rodziców, którzy zostawili dziecko bezpośrednio po urodzeniu, to ustawodawca stworzyłby ku temu odpowiednią podstawę (tak jak zwolnił rodziców pozostawiających dziecko bezpośrednio po urodzeniu z ponoszenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej) – ustawodawca nie zdecydował się jednak na taki krok.
Wobec tego, w opisywanej sytuacji kierownik PCPR powiatu finansującego pobyt dziecka w pieczy zastępczej ma obowiązek wytoczenia powództwa o ustalenie alimentów na rzecz małoletniego dziecka.
