Wybory, podczas których będziemy wybierać posłów i senatorów, odbędą się 15 października br. Osobom z niepełnosprawnością przysługuje szereg uprawnień, aby mogły zagłosować w wybranym przez siebie lokalu wyborczym, a nawet nie wychodząc z domu. Muszą jednak trzymać się terminów.

Głosowanie korespondencyjne

Mogą z niego skorzystać:

• osoby posiadające orzeczenie o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, wydane przez miejskie, powiatowe albo wojewódzkie zespoły ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności;
• osoby posiadające orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo całkowitej niezdolności do pracy albo niezdolności do samodzielnej egzystencji, wydane przez lekarza orzecznika ZUS;
• osoby posiadające orzeczenie o zaliczeniu do I albo II grupy inwalidów wydane przez komisje ds. inwalidztwa i zatrudnienia;
• osoby posiadające orzeczenie o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny, wydane przez KRUS;
• osoby podlegające w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji albo izolacji w warunkach domowych;
• osoby, które najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat.

Uwaga! Z głosowania korespondencyjnego nie mogą jednak skorzystać osoby, które przypisane są do głosowania w obwodach w zakładzie leczniczym, domu pomocy społecznej, zakładzie karnym i areszcie śledczym oraz w oddziale zewnętrznym takiego zakładu i aresztu, a także w obwodach głosowania utworzonych za granicą i na polskich statkach morskich. Głosować korespondencyjnie nie mogą także wyborcy z niepełnosprawnością ani wyborcy, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat, jeżeli udzielili już pełnomocnictwa do głosowania.

Zgłoś się do 2 października 2023 r. Zamiar głosowania korespondencyjnego wyborca musi zgłosić komisarzowi wyborczemu (kontakty są na stronie Państwowej Komisji Wyborczej). Zgłoszenie można pobrać ze strony Państwowej Komisji Wyborczej. Koniecznie należy dołączyć kopię aktualnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Wyborcy z niepełnosprawnością oraz wyborcy podlegającego w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych mogą dokonań zgłoszenia głosowania korespondencyjnego telefonicznie.

Inne zasady dla osób podlegających kwarantannie lub izolacji. Wyborca podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych może zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego najpóźniej do 10 października. Natomiast wyborca, który rozpocznie podleganie obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych po tym terminie, może zgłosić ten zamiar najpóźniej do 13 października. Wyborca może zażądać w zgłoszeniu dołączenia do pakietu wyborczego nakładki na kartę w alfabecie Braille'a.

Zamiar głosowania korespondencyjnego można zgłosić też przez platformę www.gov.pl. Będąc tam, trzeba wybrać e-usługę Zgłoś zamiar głosowania korespondencyjnego dla osób głosujących w Polsce, a następnie:

1. Trzeba kliknąć przycisk: Zgłoś zamiar głosowania.
2. Zalogować się profilem zaufanym, e-dowodem albo przez stronę mObywatel.
3. Sprawdzić swoje dane. Trzeba podać dane do kontaktu z urzędem: adres e-mail, numer telefonu (można podać obie dane albo jedną).

Jeśli wyborca potrzebuje nakładki w brajlu, musi zaznaczyć odpowiednie oświadczenia i dołączyć swoje aktualne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Przesyłka z pakietem wyborczym będzie przesłana na adres, który wyborca poda w zgłoszeniu.

Wyborca otrzymuje pakiet wyborczy nie później niż 6 dni przed dniem wyborów. Doręcza go urzędnik wyborczy za pośrednictwem Poczty Polskiej do rąk wyborcy, po okazaniu dokumentu tożsamości i pokwitowaniu odbioru. Jeżeli wyborca nie może potwierdzić odbioru, doręczający sam stwierdzi datę doręczenia oraz wskaże odbierającego i przyczynę braku jego podpisu.

Wyborca podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, otrzyma pakiet wyborczy nie później niż 2. dnia przed dniem wyborów, tj. do dnia 13 października 2023 r. Pakiet zostanie doręczony do drzwi mieszkania lub innego lokalu, w którym przebywa wyborca, przy zachowaniu środków ochrony osobistej. W przypadku nieobecności wyborcy pod wskazanym adresem doręczający umieści zawiadomienie o terminie powtórnego doręczenia w skrzynce na listy lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania. Termin powtórnego doręczenia nie może być dłuższy niż 1 dzień od dnia pierwszego doręczenia.

W skład pakietu wyborczego wchodzą:

• koperta zwrotna,
• opieczętowane pieczęcią obwodowej komisji wyborczej karty do głosowania,
• koperta na karty do głosowania,
• instrukcja głosowania korespondencyjnego,
• oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania.

Wyborca, który wyraził taką wolę, otrzymuje również nakładkę (albo nakładki) na kartę (albo karty) do głosowania, sporządzoną w alfabecie Braille’a. Doręczenie pakietu następuje wyłącznie do rąk własnych wyborcy po okazaniu dokumentu potwierdzającego tożsamość i po pisemnym pokwitowaniu odbioru (z wyjątkami dla osób, które nie mogą się podpisać).

Jak zagłosować korespondencyjnie?

1. Po oddaniu głosu na karcie (albo kartach) do głosowania należy włożyć ją (albo je) do koperty na kartę do głosowania.
2. Kopertę do głosowania należy zakleić. Następnie zaklejoną kopertę do głosowania wraz z podpisanym oświadczeniem włożyć do koperty zwrotnej. Uwaga! Nie zaklejenie koperty na kartę do głosowania spowoduje, że karty do głosowania nie będą uwzględnione przy ustalaniu wyników głosowania.
3. Kopertę zwrotną należy przesłać do obwodowej komisji wyborczej.
4. Kopertę zwrotną można też przekazać przedstawicielowi Poczty Polskiej.
5. Wyborca z niepełnosprawnością oraz wyborca, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 60 lat, może w godzinach głosowania osobiście dostarczyć kopertę zwrotną do obwodowej komisji wyborczej, której adres znajduje się na kopercie zwrotnej.

Głosowanie przez pełnomocnika

Mogą z niego skorzystać:

• osoby posiadające orzeczenie o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, wydane przez miejskie, powiatowe albo wojewódzkie zespoły ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności;
• osoby posiadające orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo całkowitej niezdolności do pracy albo niezdolności do samodzielnej egzystencji, wydane przez lekarza orzecznika ZUS;
• osoby posiadające orzeczenie o zaliczeniu do I albo II grupy inwalidów, wydane przez komisje ds. inwalidztwa i zatrudnienia;
• osoby posiadające orzeczenie o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny, wydane przez KRUS;
• osoby podlegające w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji albo izolacji w warunkach domowych;
• osoby, które najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat.

Nie mogą głosować przez pełnomocnika osoby przebywające w:

• zakładach opieki zdrowotnej,
• domach pomocy społecznej,
• zakładach karnych i aresztach śledczych oraz ich oddziałach zewnętrznych,
• obwodach głosowania w domu studenckim albo jego zespołach, obwodach głosowania utworzonych za granicą i na polskich statkach morskich,
• wyborcy głosujący korespondencyjnie.

Kto może zostać pełnomocnikiem?

Można wyznaczyć osobę, która posiada prawo wybierania. Nie może ona wchodzić w skład obwodowej komisji wyborczej w danym obwodzie, być mężem zaufania, obserwatorem społecznym ani kandydatem w tych wyborach.

Co do zasady, pełnomocnictwo można przyjąć tylko od jednej osoby. Jednak można też być pełnomocnikiem dwóch osób, jeżeli co najmniej jedną z nich jest bliski krewny: ojciec, matka, dziadek, babcia, syn, córka, wnuk, wnuczka małżonka, małżonek, brat, siostra albo osoba pozostająca w stosunku przysposobienia, opieki albo kurateli w stosunku do pełnomocnika.

Zgłosić należy się do 6 października. W celu sporządzenia aktu pełnomocnictwa trzeba złożyć wniosek w urzędzie gminy albo miasta, w którym jest się wpisanym do rejestru wyborców. Wniosek można pobrać ze strony Państwowej Komisji Wyborczej.

Wniosek powinien zawierać dane wyborcy i osoby, której ma być udzielone pełnomocnictwo:

• nazwisko i imię (imiona),datę urodzenia;
• numer ewidencyjny PESEL;
• adres zamieszkania;
• wyraźne oznaczenie wyborów, których dotyczy pełnomocnictwo do głosowania.

Wyborca we wniosku może zamieścić adres poczty elektronicznej lub numer telefonu komórkowego oraz informację o wyrażeniu zgody na przekazanie danych do rejestru danych kontaktowych osób fizycznych.

Do wniosku trzeba dołączyć:

• kopię aktualnego orzeczenia właściwego organu orzekającego o ustaleniu stopnia niepełnosprawności osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania, jeżeli w dniu głosowania nie będzie miała ukończonych 60 lat;
• pisemną zgodę osoby mającej być pełnomocnikiem, zawierającą jej nazwisko i imię (imiona), którą można pobrać ze strony Państwowej Komisji Wyborczej;
• adres zamieszkania, a także nazwisko i imię (imiona) osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania.

Akt pełnomocnictwa do głosowania - po sprawdzeniu danych zawartych we wniosku - sporządza się w trzech egzemplarzach, z których po jednym otrzymują: udzielający pełnomocnictwa do głosowania i pełnomocnik, a trzeci egzemplarz pozostaje w urzędzie gminy.

Akt pełnomocnictwa do głosowania jest sporządzany w miejscu zamieszkania wyborcy do głosowania, wskazanym we wniosku o sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania. Może być również sporządzony na obszarze gminy poza miejscem zamieszkania wyborcy udzielającego pełnomocnictwa do głosowania, jeżeli wyborca zwróci się o to we wniosku.

1. Wyborca musi przed sporządzeniem aktu pełnomocnictwa potwierdzić w sposób niebudzący wątpliwości - przed wójtem albo innym upoważnionym pracownikiem urzędu gminy - wolę tego, że chce skorzystać z pomocy pełnomocnika przy oddaniu głosu.
2. Wyborca, udzielając pełnomocnictwa, składa podpis na przygotowanych projektach aktu pełnomocnictwa w obecności wójta albo innego upoważnionego pracownika urzędu gminy, który również składa własny podpis. Wyborca, który nie może albo nie umie złożyć podpisu, może poprosić o złożenie w jego imieniu podpisu przez wójta albo innego upoważnionego pracownika urzędu gminy.
3. Akt pełnomocnictwa dla osoby, która ma być pełnomocnikiem, doręcza się w miejscu jego sporządzenia albo pozostawia do odbioru w urzędzie gminy.
4. Jeśli nie zostanie wskazane miejsce odbioru aktu albo osoba, która ma być pełnomocnikiem nie pojawi się przy jego sporządzeniu, akt będzie oczekiwał na niego w urzędzie gminy.

Zamiar głosowania przez pełnomocnika można zgłosić też przez platformę www.gov.pl. Będąc tam, trzeba wybrać e-usługę: Zgłoś zamiar głosowania przez pełnomocnika,

a następnie:

1. Trzeba kliknąć przycisk: Zgłoś zamiar głosowania.
2. Zalogować się profilem zaufanym, e-dowodem albo przez stronę mObywatel.
3.  Sprawdzić swoje dane. Trzeba podać dane do kontaktu z urzędem: adres e-mail i numer telefonu. Sprawdzić wniosek i podpisać go elektronicznie.
4. Potwierdzenie złożenia wniosku wyborca otrzyma na swoją skrzynkę ePUAP.

Głosowanie w innym obwodzie

Jeśli budynek, w którym odbywa się głosowanie w naszym okręgu wyborczym, nie jest dostosowany architektonicznie bądź w inny sposób, np. wskutek braku odpowiedniego oświetlenia, wówczas osoba z niepełnosprawnością może oddać głos w innym lokalu wyborczym na terenie swojej gminy.

Zamiar taki należy zgłosić do 12 października 2023 r. O formularz należy pytać w swoim urzędzie gminy, ale też drogą elektroniczną – przez platformę www.gov.pl. Wyborca zostanie - po złożeniu formularza - skreślony ze spisu wyborców w obwodzie właściwym dla miejsca stałego zamieszkania.

Informacja o lokalach obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnością dostępna jest w BIP gminy i obwieszczeniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta), wraz z numerami i granicami obwodów głosowania, najpóźniej w 30. dniu przed wyborami.

Głosowanie w odrębnych obwodach głosowania (np. w razie pobytu w zakładzie leczniczym, domu pomocy społecznej, zakładzie karnym i areszcie śledczym oraz w oddziale zewnętrznym takiego zakładu i aresztu).

Jeśli w dniu wyborów - w szpitalu, domu pomocy społecznej, zakładzie karnym lub areszcie śledczym - przebywa co najmniej 15 osób uprawnionych do głosowania, tworzy się odrębne obwody głosowania.

Głosowanie w dowolnym lokalu wyborczym

Zgłosić to trzeba do 12 października 2023 r. Dokumentem, który umożliwia oddanie głosu w dowolnym lokalu wyborczym jest zaświadczenie o prawie do głosowania. Aby je zdobyć, należy złożyć wniosek w dowolnie wybranym urzędzie gminy, najpóźniej w drugim dniu przed dniem wyborów, tj. do 12 października 2023 r. Może on zostać złożony pisemnie, faksem albo e-mailem, ale też elektronicznie przez platformę www.gov.pl. Zaświadczenie pozwala na głosowanie w miejscu pobytu w dniu wyborów.

Do odbioru zaświadczenia wyborca może kogoś upoważnić. Musi sporządzić wniosek o wydanie zaświadczenia i upoważnienia (może to być jeden dokument), w którym wskazuje się: swoje imię (imiona) i nazwisko, PESEL i dane osoby upoważnionej.

Ważne! Wyborca, któremu wydano zaświadczenie o prawie do głosowania, zostanie z urzędu skreślony ze spisu wyborców, w którym był ujęty. W razie utraty zaświadczenia o prawie do głosowania, niezależnie od przyczyny, nie będzie możliwe otrzymanie kolejnego zaświadczenia ani wzięcie udziału w głosowaniu w obwodzie właściwym dla miejsca stałego zamieszkania.

Dojazd do lokali wyborczych

Mogą z niego skorzystać:

• osoby posiadające orzeczenie o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, wydane przez miejskie, powiatowe albo wojewódzkie zespoły ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności;
• osoby posiadające orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo całkowitej niezdolności do pracy albo niezdolności do samodzielnej egzystencji wydane przez lekarza orzecznika ZUS;
• osoby posiadające orzeczenie o zaliczeniu do I albo II grupy inwalidów ;wydane przez komisje ds. inwalidztwa i zatrudnienia;
• osoby posiadające orzeczenie o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny, wydane przez KRUS;
• osoby podlegające w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji albo izolacji w warunkach domowych;
• osoby, które najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat.

Wyborcy spełniający powyższe kryteria mają prawo do bezpłatnego transportu: z miejsca zamieszkania, pod którym dany wyborca ujęty jest w spisie wyborców, albo miejsca podanego we wniosku o dopisanie do spisu wyborców w danej gminie do lokalu wyborczego wskazanego w spisie wyborców albo miejsca pobytu do najbliższego lokalu wyborczego w dniu głosowania, w przypadku gdy wyborca pobrał zaświadczenie o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów. Osobie której stan zdrowia nie pozwala na samodzielną podróż, może towarzyszyć opiekun.

Zamiar skorzystania z prawa do transportu do lokalu albo transportu powrotnego wyborca zgłasza wójtowi najpóźniej do 2 października 2023 r. Zgłoszenie może być dokonane ustnie, pisemnie albo w formie elektronicznej.

W zgłoszeniu podaje się:

• nazwisko i imię (imiona);
• numer ewidencyjny PESEL wyborcy oraz opiekuna, jeśli ma towarzyszyć wyborcy;
• adres miejsca zamieszkania albo pobytu i wskazanie, czy wyborca ma zamiar skorzystać z transportu powrotnego;
• oznaczenie wyborów, których dotyczy zgłoszenie, oraz numer telefonu albo adres poczty elektronicznej wyborcy.

Wyborca, którego stan zdrowia nie pozwala na samodzielną podróż, oświadcza o tym fakcie, a wyborca z niepełnosprawnością oświadcza o orzeczonym stopniu niepełnosprawności i ważności orzeczenia.

Najpóźniej do 12 października br. wyborca otrzyma informację o godzinie transportu do lokalu w dniu głosowania.

Wyborca, który zgłosił zamiar skorzystania z prawa do transportu do lokalu albo transportu powrotnego, może wycofać swoje zgłoszenie albo zrezygnować tylko z transportu powrotnego nie później niż na 2 dni przed dniem głosowania. Wycofanie zgłoszenia albo zrezygnowanie z transportu powrotnego może być dokonane ustnie, pisemnie albo w formie elektronicznej.

Pomoc w dniu głosowania

Podczas głosowania w lokalu wyborczym osoba z niepełnosprawnością może korzystać z pomocy dowolnej osoby – także niepełnoletniej, która może jej towarzyszyć w kabinie i pomóc oddać głos. „Asystentem” nie może być członek komisji wyborczej ani mąż zaufania czy obserwator społeczny. Komisja wyborcza jest zobowiązana - na prośbę wyborcy z niepełnosprawnością - do przekazania ustnie treści obwieszczeń wyborczych, czyli przeczytania informacji o komitetach wyborczych i zarejestrowanych kandydatach.

Nakładki w alfabecie Braille’a

Członek obwodowej komisji wyborczej - na prośbę wyborcy z niepełnosprawnością - wydaje mu nakładkę. Przed oddaniem głosu trzeba wybrać kandydata, na którego chce się zagłosować i dowiedzieć się, jaki ma on numer na karcie do głosowania. Taką informację można też otrzymać np. od członków komisji wyborczej albo znaleźć ją na stronie Państwowej Komisji Wyborczej. Po dostarczeniu nakładki komisja wydaje nakładkę wyborcy wraz z kartami do głosowania i informuje, że po oddaniu głosu wyborca obowiązany jest zwrócić nakładkę.