Zgodnie z art. 11 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej, Rada Ministrów zobowiązana jest do corocznego składania Sejmowi i Senatowi RP sprawozdania z realizacji programu w tym zakresie. Do zaopiniowania wpłynął projekt Sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w 2022 r. za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r.

1. Profilaktyka i edukacja społeczna

Monitorowanie zjawiska przemocy domowej należy do zadań wojewody. Może opierać się na informacjach, danych i analizach pochodzących od innych podmiotów np. Policji, organizacji pozarządowych, ośrodków badawczych i naukowych.

Najważniejsze dane i inne informacje dotyczące obszaru przeciwdziałania przemocy domowej zamieszczone są na stronie internetowej Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej www.mrips.gov.pl w lewym menu ,,przeciwdziałanie przemocy w rodzinie’’.

Prowadzi się ogólne i lokalne kampanie społeczne, które obalają stereotypy nt. przemocy w rodzinie usprawiedliwiające jej stosowanie, opisują mechanizmy przemocy w rodzinie oraz jednoznacznie wskazują na ich społeczną szkodliwość i społeczno-kulturowe uwarunkowania.

System oświaty zapewnia dzieciom i młodzieży możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Realizacja zajęć z tego zakresu jest jedną z podstawowych form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły. Zatem, na poziomie lokalnym – w jednostce systemu oświaty – podejmowane są decyzje m.in. o sposobach zaspokajania potrzeb dzieci i młodzieży czy wymiarze godzin, które wynikają z rzeczywistych, rozpoznanych potrzeb w tym zakresie, w tym dotyczące zatrudniania nauczycieli specjalistów.

W ramach współpracy między organami samorządu terytorialnego, a związkami wyznaniowymi na danym terenie, w celu wprowadzenia elementów edukacji nt. zjawiska przemocy w rodzinie w ramach działania poradni prowadzonych przez kościoły lub związki wyznaniowe podjęto ogółem w Polsce 457 działań, podczas których udzielono informacji dotyczących przemocy w rodzinie 57 246 osobom.

2. Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie

W ramach upowszechniania informacji i edukacji w zakresie możliwości i form uzyskania m.in. pomocy medycznej, psychologicznej, prawnej, socjalnej, zawodowej i rodzinnej opracowano i upowszechniono 52 755 materiałów informacyjnych. Wszczęto 83 196 procedur dot. Niebieskiej Karty. W całej Polsce w ramach instytucji pomagających funkcjonowało 827 jednostek. Były to punkty konsultacyjne, ośrodki interwencji kryzysowej, gminne i powiatowe ośrodki wsparcia, domy dla małoletnich matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży.

3. Oddziaływanie na osoby stosujące przemoc w rodzinie

W 2022 r. odnotowano spadek ogólnej liczby osób, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie. Liczba ta wyniosła 62 244 osoby, co w stosunku do roku poprzedniego dało spadek o 2 602 osoby. Wspierano także szereg działań, mających na celu uniemożliwienie kontaktowania się osób stosujących przemoc z osobami dotkniętymi przemocą poprzez m.in. wydanie nakazu natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania, zatrzymywanie podejrzanych lub występowanie do sądu o zastosowanie środków karnych lub probacyjnych.

Najczęstszym notowanym przestępstwem było znęcanie się uregulowane w art. 207 § 1 kk. Dotyczy znęcania się fizycznego lub psychicznego nad osobą najbliższą lub nad inną pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy. Takie zachowanie jest sankcjonowane karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

4. Podnoszenie kompetencji, rozwijanie się i doskonalenie umiejętności służb i przedstawicieli podmiotów realizujących działania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Problematyka przemocy w rodzinie była przedmiotem zajęć w trakcie aplikacji sędziowskiej i aplikacji prokuratorskiej odbywanych również w formie uzupełniającej. W Policji przeprowadzano szkolenia oraz kursy specjalistyczne z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Sformułowano następujące zalecenia:

1. Należy dążyć do opracowania w każdej gminie i powiecie programu przeciwdziałania przemocy
   w rodzinie i ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
2. Niezbędne jest mobilizowanie samorządów lokalnych do prowadzenia szerokorozumianych działań profilaktycznych dla osób i rodzin zagrożonych przemocą.
3. Należy uaktywniać samorządy lokalne w zakresie prowadzenia działań profilaktycznych skierowanych w szczególności do dzieci i młodzieży, a także programów podnoszących kompetencje rodzicielskie.
4. W dalszym ciągu należy dążyć do rozwoju placówek realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, szczególnie specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, w których osoby doznające przemocy obok schronienia otrzymują przede wszystkim profesjonalne, specjalistyczne wsparcie.
5. Należy zwracać szczególną uwagę na wzmocnienie współpracy pomiędzy przedstawicielami i służbami w samorządach z organizacjami pozarządowymi realizującymi zadania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
6. W dalszym ciągu należy prowadzić do rozwoju programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, w szczególności w samorządach powiatowych, w których dotychczas nie były one realizowane, a także programów psychologiczno-terapeutycznych i innych programów, w których sprawcy powinni uczestniczyć w celu wzmocnienia swoich postaw wolnych od przemocy.
7. Niezbędne jest prowadzenie monitoringu działań przeciwprzemocowych skierowanych do osób doznających przemocy w rodzinie oraz działań skierowanych do osób stosujących przemoc w rodzinie, a także dokonywanie oceny skuteczności tych działań oraz nadzoru prowadzonego na poziomie wojewodów.
8. Z uwagi na pracę w wyjątkowo trudnym obszarze niezbędny jest rozwój superwizji, coachingu i grup wsparcia dla osób i służb realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.