Regionalne Pogotowie Kryzysowe to projekt realizowany w ramach RPO WZ przez Województwo Zachodniopomorskie oraz 8 powiatów z różnych części regionu. Polega na utworzeniu sieci Centrów Kryzysowych, czyli punktów profesjonalnej pomocy psychologicznej, terapeutycznej i psychoedukacji, które zapewniają szybką, adekwatną interwencję i pomoc w chwili kryzysu życiowego, co ogranicza jego skutki i chroni osobę przed konsekwencjami: zaburzeniami lub chorobą. Specjalnie przygotowani interwenci kryzysowi pracują stacjonarnie oraz w zespołach mobilnych, docierając do miejsca zdarzenia i pobytu osoby.
Wypadek samochodowy, nagła strata bliskiej osoby, ciężka choroba, pożar, bankructwo firmy, mogą wywołać kryzys psychiczny. Doświadcza go raz w życiu 1/4 społeczeństwa. Udzielona w odpowiednim czasie pomoc psychologa lub specjalisty interwencji kryzysowej zapobiega poważnym zaburzeniom psychicznym. Tak mówią wieloletnie doświadczenia włoskie i fińskie. Korzystając z tych wzorców, tworzymy profesjonalną sieć usług środowiskowych, by wyciągnąć pomocną dłoń do osób w kryzysie, zanim przerodzi się on w długotrwałą traumę czy chorobę.
Projekt jest odpowiedzią na zdiagnozowaną lukę w systemie wsparcia osób w trakcie i po przebytym kryzysie psychicznym. System zdrowia praktycznie nie zapewnia takich usług. System pomocy społecznej natomiast, zawęża interwencję kryzysową do przemocy w rodzinie. Problemem jest też dostępność pomocy po godzinach pracy instytucji, wielomiesięczne oczekiwanie w kolejce, a także dostępność usług – najczęściej w sektorze prywatnym, a więc odpłatnym. Wyklucza to wielu mieszkańców z dostępności do tego rodzaju wsparcia.
I filar projektu to działalność ośmiu bliźniaczych punktów, tzw. Regionalnych Centrów Kryzysowych, w których pracuje kadra przygotowana do reakcji w chwilach kryzysów życiowych. Funkcjonują w powiatach: drawskim, kamieńskim, kołobrzeskim, myśliborskim, sławieńskim, stargardzkim, świdwińskim i wałeckim. Ich zadaniem jest zabezpieczenie osoby/rodziny w tzw. gorącej godzinie kryzysu. Pomoc jest szybka, bezpłatna i nie wymaga skierowania. Każde RCK pracuje w godz. 8 - 20. Dodatkowo, w sytuacjach nagłych, można się zgłosić na telefon dyżurny (24/7).
Ogromną wartością RCK są Zespoły Mobilne (do każdego punktu zakupiono samochody), które zabezpieczają równy dostęp do specjalistycznej usługi wszystkim osobom w regionie. W sytuacjach, gdy np. niepełnosprawność, stan zdrowia, wykluczenie transportowe, nie pozwalają na przyjazd do punktu, interwenci przyjeżdżają na miejsce. Mieszkańcy, po udzieleniu pomocy, nie zostają sami, mogą uczestniczyć w grupach wsparcia, tworzonych wg potrzeb i charakterystyki problemów. Pod okiem specjalisty, w dłuższym okresie czasu, dając sobie wzajemne wsparcie, wracają do pełni sił psychicznych, stając się asystentami odzyskiwania sił dla kolejnych, dochodzących osób.
Specyfika usług RCK to kompleksowość i indywidualne podejście do osoby, rodziny, grupy, co przekłada się na polepszenie kondycji psychicznej, przywrócenie równowagi i zdolność do realizacji ról społecznych.
II filar projektu to psychoedukacja. Specjaliści i trenerzy z Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej (ROPS) prowadzą 8-godzinne szkolenia dla nauczycieli, rodziców, służb mundurowych (uświadamianie, że w tle ich działań uruchamia się często trauma u innych członków rodziny, przyjaciół czy świadków zdarzenia) oraz 4-godzinne warsztaty dla młodzieży w szkołach podstawowych i średnich. Ich celem jest przekazanie przystępnymi, dostosowanymi do odbiorcy metodami, jakie są objawy kryzysu, jaki ma przebieg i jakie są konsekwencje, gdy osoba nie uzyska wsparcia na czas. Uczestnicy uczą się sposobów udzielania wsparcia emocjonalnego osobom z własnego otoczenia oraz rozpoznawania symptomów kryzysu własnego, a także kiedy i gdzie należy sięgnąć po pomoc. Przełamywane zostaje tabu związane z zaburzeniami psychicznymi. Nierzadko uczestnicy szkoleń profilaktycznych zgłaszają się później do lokalnego punktu RCK, aby porozmawiać o swoich problemach. Wszyscy specjaliści sieci Pogotowia objęci są superwizją.
III filar to dodatkowy Zespół Mobilny w ROPS, złożony ze specjalistów polskich oraz ukraińskich, powołany w odpowiedzi na sytuację uchodźców z Ukrainy w regionie, jak też na powstające napięcia pomiędzy różnymi grupami społecznymi (np. w szkołach).
Budżet projektu to blisko 24 mln zł, z czego ponad 91% to środki RPO WZ na lata 2014-2020 (Oś priorytetowa VII Włączenie społeczne, Działanie 7.6 Wsparcie rozwoju usług społecznych świadczonych w interesie ogólnym).
Pomorze Zachodnie, w roku 2019, doświadczyło dwóch poważnych traumatycznych wydarzeń: tragiczny pożar w escape room w Koszalinie, w którym zginęło pięć dziewcząt oraz karambol kilkunastu samochodów na autostradzie A6 i spłonięcie 5-osobowej rodziny w jednym z aut. W wyniku analizy konsekwencji zdarzeń na drugim planie – trauma rodzin, rówieśników – Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej wypracował i zaproponował system wsparcia, który miał się stać uzupełnieniem działań służb ratowniczych, ale też odpowiedzieć na inne sytuacje, jakich doświadczają mieszkańcy regionu, a dla których nie ma wypracowanych, systemowych form pomocy. Sytuacje okresu pandemii pokazały, jak bardzo potrzebne jest w regionie tego typu wsparcie.
Niezwykłą wartością projektu jest aspekt prewencji i profilaktyki prowadzonej wśród młodzieży. Są to zajęcia prowadzone w formie warsztatowej, ukierunkowane na pracę ze światem emocji, wewnętrznych przeżyć, myśli, intencji i zachowań. Pomagają rozpoznawać i rozumieć przeżywane emocje, rozpoznawać ich sygnały pojawiające się w ciele oraz szukać najlepszych możliwych sposobów radzenia sobie z nimi. Zajęcia psychoedukacyjne to także trening rozpoznawania własnych myśli i przekonań, które wpływają na odczuwane emocje i sterują zachowaniem. Dzieci oraz młodzież, biorąc udział w kreatywnych ćwiczeniach, uczą się rozwiązywania sytuacji trudnych i podejmowania decyzji. Zyskują lepszą świadomość własnych uczuć, lepiej rozumieją siebie, jak też zachowania rówieśników, szczególnie w sytuacjach związanych ze smutkiem, złością, bezradnością. Ta forma pracy z uczniami to odpowiedź na lukę w systemie edukacji, który nie proponuje wsparcia w rozwoju emocjonalnym, psychicznym, a tym bardziej społecznym. Środowisko szkoły bywa dla uczniów wręcz traumatyzujące i pozostawia w nich trwały ślad neuroprzekaźnikowy, który z kolei skutkuje brakiem umiejętności radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych w życiu dorosłym.
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego
