Do Rzecznika wciąż wpływają wnioski obywateli z zastrzeżeniami co do sposobu wdrażania państwowych programów wsparcia dla osób ogrzewających domy węglem. Pomimo podejmowanych przez rząd kolejnych działań legislacyjnych, wątpliwości nadal budzi sposób, w jaki uregulowano prawo do dodatku węglowego, a także sam sposób wprowadzania zmian. RPO wystosował pismo do Ministerstwa Klimatu i Środowiska z prośbą o ustosunkowanie się resortu do narastających wątpliwości i problemów.
W wyniku nowelizacji wprowadzonej ustawą z 15 września 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw, prawo do dodatku obwarowano dodatkowym warunkiem. Chodzi o wymóg „wpisania lub zgłoszenia wskazanego w ustawie źródła ogrzewania do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o której mowa w art. 27a ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków (Dz. U. z 2022 r. poz. 438, 1561 i 1576) do dnia 11 sierpnia 2022 r., albo po tym dniu - w przypadku głównych źródeł ogrzewania wpisanych lub zgłoszonych po raz pierwszy do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o których mowa w art. 27g ust. 1 tej ustawy".
Jednocześnie ustanowiono, że do postępowań w sprawie wypłaty dodatku węglowego wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy prowadzonych na podstawie ustawy zmienianej, stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
W ten sposób obywatele, którzy przed 20 września 2022 r. spełniali wszystkie niezbędne wymogi ustawy o dodatku węglowym w brzmieniu wówczas obowiązującym - a których wnioski nie zostały rozpoznane przed wyjściem w życie ustawy nowelizującej - po jej wejściu w życie utracili to prawo. Stało się tak, jeżeli dokonali ponownego wpisu lub zgłoszenia do centralnej ewidencji emisyjności budynków (CEEB) po 11 sierpnia 2022 r., w którym dokonali zmian w zakresie rodzaju wskazanych paliw zasilających główne źródła ogrzewania w ich gospodarstwach. Przed nowelizacją zmiana w zgłoszeniu lub wpisie do CEEB nie miała wpływu na nabycie prawa do dodatku.
Nowa ustawa pogorszyła zatem sytuację obywateli, pozbawiając ich praw już wcześniej nabytych, co wyraźnie wyrażono w przepisach przejściowych, w których nie przewidziano gwarancji zachowania praw wcześniej nabytych na podstawie wcześniejszej ustawy.
Do Biura RPO docierają sygnały, że wnioskodawcy (szczególnie osoby starsze) miały problemy z prawidłowym wypełnieniem deklaracji, i złożyły błędne albo niepełne deklaracje (np. brak wskazania źródła ogrzewania albo błędnie wskazane źródło ogrzewania czy rodzaj paliwa, jak też omyłkowe podanie, że źródło ogrzewania nie jest eksploatowane).
Jest też grupa osób, która dokonała zmiany wpisu w CEEB po 11 sierpnia, ale przed wejściem w życie ustawy z 15 września 2022 r. – tj. przed 20 września 2022 r. i uzyskała odmowę wypłaty dodatku węglowego. Nie wiadomo, czy te osoby mogą obecnie otrzymać dodatek węglowy na podstawie art. 2 ust. 15g ustawy o dodatkach.
Zdaniem Rzecznika konieczne jest zatem wyeliminowanie wątpliwości, celem zagwarantowania prawidłowego, zgodnego z intencją ustawodawcy, rozstrzygania spraw przez organy administracyjne, w myśl regulacji prawnych określających jasno i jednoznacznie przesłanki otrzymania świadczenia finansowego. Pozwoliłoby to na zapewnienie pomocy osobom faktycznie potrzebującym wsparcia finansowego, do których powinna ona bezwzględnie trafić.
Źródło: RPO
