Przepisy o świadczeniach rodzinnych nie przesądzają, że w pierwszej kolejności obowiązek sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną spoczywa na jej małżonku i to on ma prawo do świadczenia pielęgnacyjnego – tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, sygn. III SA/Kr 1277/20.

Córka skarżącej jest niepełnosprawna, a niepełnosprawność istnieje od 36-go roku życia. Ustalony stopień niepełnosprawności wskazuje, że wymaga ona stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Skarżąca pobiera świadczenie emerytalne. Skarżąca zamieszkuje wraz z córką, która jest mężatką i ma dwoje małoletnich dzieci. Matka sprawuje stała opieką nad niepełnosprawną córką. Organ I stopnia odmówił skarżącej przyznania świadczenia pielęgnacyjnego gdyż ta pobiera emeryturę, a ponadto córka nad która sprawuje opiekę pozostaje w związku małżeńskim.

Matka wskazała w odwołaniu, że córka pozostaje w związku małżeńskim, co nie wyklucza a priori przyznania świadczenia, w sytuacji wystąpienia obiektywnej niemożności sprawowania opieki nad żoną przez męża. Skarżąca podniosła, że mąż jej córki jest jedynym żywicielem 4 osobowej rodziny, a córka otrzymuje tylko 961 zł renty i 215 zł zasiłku pielęgnacyjnego. Mąż córki sprawuje opiekę nad dwojgiem małoletnich dzieci, podczas gdy córka jest niesamodzielna, częściowo sparaliżowana, wymaga pomocy przy wszelkich czynnościach (myciu, przygotowywaniu posiłków, ubieraniu, przyjmowaniu leków). W tej sytuacji występuje obiektywna niemożność sprawowania przez małżonka osoby chorej całodziennej opieki nad nią.

Sąd zważył co następuje, pozbawienie w całości prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osoby mające ustalone prawo do emerytury (renty), w wysokości niższej niż to świadczenie narusza zasadę równości. Odmowa przyznania świadczenia pielęgnacyjnego nie może naruszać zasady równości różnicując w sposób nieuprawniony sytuację opiekunów osób niepełnosprawnych.

Sąd wskazał, na błędną interpretację art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych, w tym zakresie, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jeżeli córka niepełnosprawna ma męża. Nie oddaje do końca istoty rozumienia tego przepisu jedynie stwierdzenie, że w pierwszej kolejności obowiązek sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną spoczywa na jej małżonku i to małżonek, jeżeli rezygnuje lub nie podejmuje zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania tej opieki ma prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Zdaniem Sądu przepis ten powinien być rozumiany w ten sposób, że normuje przypadki, gdy o świadczenie pielęgnacyjne z tytułu sprawowanej opieki nad osobą niepełnosprawną, pozostającą w związku małżeńskim ubiega się osoba spełniająca kryteria wskazane w ust. 1 (lub w ust. 1a) tego przepisu, niebędąca "sprawnym" małżonkiem zobowiązanym w pierwszej kolejności do alimentacji.

Zatem przepis art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a, rozumiany celowościowo umożliwia uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego osobie zobowiązanej do alimentacji niepełnosprawnego w związku ze sprawowaniem nad nią opieki, nawet jeśli niepełnosprawny pozostaje w związku małżeńskim z osobą nieposiadającą orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności, ale tylko wówczas, gdy drugi małżonek - nielegitymujący się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności - nie może tej opieki sprawować z przyczyn obiektywnych, niezależnych od niego i od jego woli. Kwestii istnienia tych obiektywnych przeszkód do sprawowania przez męża córki skarżącej opieki, w ogóle organy, ani pierwszej, ani też drugiej instancji nie ustaliły, mimo, że skarżąca podnosiła powyższe okoliczności i zgłaszała dla ich wykazania stosowne wnioski dowodowe. Należy podnieść, że mąż sprawuje opiekę nad dwojgiem ich wspólnych małoletnich dzieci. W ocenie Sądu ma to znaczenie dla stwierdzenia, czy istnieją, bądź nie, obiektywne przeszkody do sprawowania przez niego opieki nad niepełnosprawną żoną.

Wyrok Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Krakowie z dnia 23 marca 2021 r., sygn. III SA/Kr 1277/20

Źródło: CBOSA