Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych (DFOP), Rada Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza (RPPMDG) i Biuro Organizacji Pozarządowych (BOP) wraz z Inkubatorem Społecznej Przedsiębiorczości (ISP), są wynikiem funkcjonowania już od października 2007 roku Partnerstwa: „Wspólnie dla Miasta". Wprowadzenie w życie tak zorganizowanego systemu współpracy było możliwe dzięki przyjęciu przez Radę Miejską w grudniu 2007 roku "Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej w latach 2008-2013" i jego konsekwentnej realizacji w następnych latach.
System współpracy wypracowany w partnerstwie publiczno - społecznym wynikał z troski o rozwój aktywności obywatelskiej i potrzeby wzmocnienia miejsca i roli trzeciego sektora w realizacji zadań publicznych. Przyjęcie wspomnianego wcześniej programu otworzyło nowy okres wspólnych relacji zarówno międzysektorowych jak i wewnątrzsektorowych. Za największy sukces tego działania należy uznać fakt zdecydowania się na finansowanie przez samorząd wypracowanego przez organizacje Programu, uznając jego cel za istotny z punktu widzenia społeczności lokalnej.
Jak wyglądała sytuacja przed wdrożeniem?
„Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej w latach 2008-2013", powstał w ramach Partnerstwa publiczno - społecznego „Wspólnie dla Miasta". Bardzo ważnym fundamentem dla zawiązania partnerstwa stała się inicjatywa Stowarzyszenia Zielone Zagłębie, które otrzymało dotację w ramach FIO 2007 m.in.: na wypracowanie programu. Na zaproszenie Stowarzyszenia do współpracy przy projekcie pozytywnie odpowiedział Prezydent Miasta Dąbrowa Górnicza, wyrażając gotowość podjęcia się wspólnie budowy systemu współpracy i deklarując udostępnienie sal na spotkania NGO oraz zaplecza biurowego. Bardzo ważnym aspektem realizacji projektu stał się fakt trwania pracy nad „Strategią Rozwoju Miasta: Dąbrowa Górnicza 2020". Powstanie takiego dokumentu nie mogło się udać bez organizacji pozarządowych, a realizacja projektu Stowarzyszenia Zielone Zagłębie dawała nadzieję na duże zaangażowanie organizacji w budowę tego strategicznego dokumentu. W efekcie w strategii znalazł się priorytet pn.: „Integracja Wspólnot Lokalnych" mówiący m.in. o stworzeniu warunków dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, budowy narzędzi wspierających trzeci sektor i promocji ekonomii społecznej.
W drugiej połowie 2007 roku rozpoczęły się warsztaty dla organizacji pozarządowych. Zadaniem warsztatów była próba powołania do życia porozumienia organizacji pozarządowych. Po 6 spotkaniach na I Festiwalu Dąbrowskich NGO, który został zorganizowany również w ramach FIO 2007, powołano do życia Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych (DFOP). Na tym spotkaniu przyjęto również Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej powołując w ten sposób formalnie do życia Partnerstwo: Wspólnie dla Miasta.
Program przygotowany przez 30 organizacji pozarządowych, Prezydent Miasta przedłożył Radzie Miejskiej. Został przyjęty jako uchwała Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej w grudniu 2007 r. Ważnym aspektem dla powodzenia przedsięwzięcia było dysponowanie przez Stowarzyszenie Zielone Zagłębie dotacją Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz wcześniej przygotowaną przez stowarzyszenie diagnozą dąbrowskiego trzeciego sektora i jego relacji z Urzędem Miejskim.
Jakie było podejście do wdrożenia?
Główny cel programu było i jest doprowadzenie do zaangażowania mieszkańców Dąbrowy Górniczej w rozwój swojej wspólnoty lokalnej poprzez stworzenie odpowiedniego środowiska (otoczenia) dla aktywności obywatelskiej i rozwoju III sektora (organizacji pozarządowych).
W perspektywie czasowej doprowadzać ma to do ścisłego współdziałanie ze sobą czterech instytucji: Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych, Rady Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza, Biura Organizacji Pozarządowych Urzędu Miejskiego oraz Inkubatora Społecznej Przedsiębiorczości.
1 stycznia 2008 roku w strukturę Urzędu Miejskiego wprowadzono komórkę organizacyjną podległą Sekretarzowi Miasta pn.: Biuro Organizacji Pozarządowych (BOP). Komórka składała się z 2 pracowników w tym Kierownika BOP pełniącego obowiązki Pełnomocnika Prezydenta ds. współpracy i dysponowała 30 tys. zł w swoim budżecie. Wcześniej pracownicy BOP, w fazie przygotowań Programu, podlegali pod Wydział Strategii, Promocji Kultury i Sportu.
Usamodzielnienie się BOP pozwoliło na rozkwit jego działalności, przyspieszenie podejmowania decyzji i swobodę w animowaniu różnego rodzaju partnerstw. Umieszczenie BOP w pionie Sekretarza Miasta pozwoliło spojrzeć na problem współpracy przez pryzmat wszystkich komórek i jednostek organizacyjnych UM, nie ograniczając się np. do sportu i kultury.
BOP szybko stał się miejscem do którego trafiali zarówno przedstawiciele NGO jak i również urzędnicy. 30 tys. budżet miał zabezpieczać działania wpierające i promujące trzeci sektor na wypadek braku innych środków. Pierwsze efekty działań BOP to wygrany konkurs w ramach „Upowszechniania ekonomi społecznej w Polsce na podstawie doświadczeń PIW EQUAL". Blisko 100 tys. zł pozwoliło na wyposażenie BOP oraz przeprowadzenie pierwszego cyklu szkoleń i doradztwa dla NGO. Projekt był możliwy dzięki nawiązaniu współpracy ze Stowarzyszeniem Wspierania Organizacji Pozarządowych MOST oraz Stowarzyszeniem Współpracy Regionalnej z Chorzowa, których rezultaty były wdrażane w Dąbrowie Górniczej.
Powołanie BOP pozwoliło również na rozwój współpracy ponadlokalnej, bądź to z NGO bądź to z innymi samorządami. Dzięki temu udało się do prowadzić do lokalizacji na terenie Dąbrowy Górniczej Inkubatora Trzeciego Sektora, który powstał w ramach szerokiego partnerstwa pn.„Osiemnastka w sieci". Projekt był finansowany z działania 5.4.2 PO KL i realizowany przez CRIS z Rybnika wraz z SWR z Chorzowa i KaFOS z Katowic. Za prowadzenie Inkubatora w Dąbrowie Górniczej odpowiadało Stowarzyszenie Zielone Zagłębie, a w ramach Partnerstwa: „Wspólnie dla Miasta" miasto udostępniło bezpłatnie pomieszczenia w budynku Muzeum Miejskiego „Sztygarka". To był kluczowy moment dla działania BOP, bowiem część szkoleniową oraz doradczą przejął Inkubator ściśle współpracujący z BOP. Ten podział działań pozostał do dziś i na pewno w znaczący sposób przyczynił się do polepszenia jakości usług, a jednocześnie ich rozwoju. BOP może obecnie większy nacisk kłaść np. na przygotowania Rocznego Programu Współpracy i organizację tzw. konsultacji branżowych.
W maju 2010 roku na bazie Inkubatora Trzeciego Sektora powstał Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości. Wcześniejszy Inkubator zakończył swoje działania w ramach projektu wraz z końcem 2009 roku. Stowarzyszenie Zielone Zagłębie na podstawie odrębnej umowy i w ramach Partnerstwa: „Wspólnie dla Miasta" przekazało BOP sprzęt oraz wyposażenie Inkubatora celem jego kontynuacji. Wspólny projekt wypracowany przez miasta Gliwice, Żory, Jastrzębie Zdrój, Tychy, Katowice i Dąbrowę Górniczą pozwala na jego finansowanie do kwietnia 2012 roku. Pracownicy Inkubatora stali się pracownikami BOP powiększając jego stan etatowy do 5 osób i zwiększając budżet BOP.
Jakie są rezultaty podejmowanych działań?
Po trzech latach od rozpoczęcia realizacji Programu dąbrowski system współpracy ugruntował się. Można było w praktyce sprawdzić, jak funkcjonują jego główne podmioty. Wydaje się dziś już naturalnym działalność Biura Organizacji Pozarządowych czy Inkubatora. Trzeba jednak ciągle brać pod uwagę, iż nie wszystkie organizacje współpracują z Biurem czy korzystają z usług Inkubatora. Podobnie jest w przypadku Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych, które w wyniku wewnętrznej dyskusji określiło, jako jeden z podstawowych problemów do rozwiązania, opracowanie strategii członkowskiej.
Z punktu widzenia samego DFOP udało się zintegrować środowisko wokół wspólnych problemów dotyczących dąbrowskiego sektora. Powstał prawdziwy kapitał społeczny oparty o działaczy pozarządowych gotowych pracować na rzecz wspólnoty. Delegowanie swojej reprezentacji do powołanej w 2008 r. Rady Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza i ich udział w komisjach konkursowych, pozwoliły w znaczący sposób wpłynąć na zmiany choćby w systemie zlecania zadań, porządkując go i wprowadzając o wiele bardziej przejrzyste zasady udzielania dotacji czy rozstrzygania konkursów, w których Urząd rok rocznie zleca ponad 3 mln zł. Dodatkowo zainspirowano system konsultowania i określania obszarów i zadań w znacząco szerszej formule niż zwyczajna publikacja projektu, opierając się o branżowe dyskusje wokół priorytetów zaproponowanych przez Urząd Miejski. Poszukiwanie miejsca dla Rady Pożytku jako platformy dyskusji dla przedstawicieli władzy wykonawczej, Rady Miejskiej i DFOP, stanowiącej organ opiniodawczo - doradczy Prezydenta Miasta jest ciągle zadaniem trudnym, bo wymagającym zmiany sposobu myślenia wszystkich partnerów o zarządzaniu sferą pożytku publicznego i relacjach JST - NGO.
Jakie zalecenia do jst chcących wdrożyć podobne rozwiązanie?
System współpracy nie może opierać się tylko na środkach zewnętrznych np. unijnych. Ponieważ większość przedsięwzięć wymaga działań długofalowych, dotacja w ramach projektu może tylko zapoczątkować i zainicjować jakieś działanie, a następnie, jeśli się sprawdzi, winno przejść na finansowanie z budżetu miasta.
Biuro NGO/biuro pełnomocnika musi posiadać jakiś niewielki budżet na swoją działalność. Środki unijne powinny być traktowane jako te, które pozwalają rozwinąć działalność. Przykładowo 30 000 zł w dyspozycji BOP wystarcza na organizację co miesiąc szkolenia i działań promocyjnych, co stanowi minimum jego działalności.
Warto pamiętać o możliwości zaangażowania rzeczowego, np. do funkcjonowania forum NGO wystarczy użyczać salę i wyznaczyć pracowników, którzy będą spełniali rolę sekretariatu forum. W podobny sposób można wykorzystać Biura Rady Miejskiej. Prawdopodobnie jest to jedyna możliwość zorganizowania takiego forum bez konieczności wyznaczania składki za członkostwo.
Zaleca się duży nacisk położyć na promocję pojęć trzeci sektor, ekonomia społeczna, relacje międzysektorowe - wśród mieszkańców, działaczy NGO, a przede wszystkim pracowników administracji.
Dobrowolne forum NGO nie musi się składać z wszystkich NGO na danym terytorium, ale powinno uwzględniać możliwość przystąpienia do niego każdemu podmiotowi, który potrafi udowodnić, iż działa na rzecz społeczności lokalnej.
DFOP posiada regulamin, co znacznie ułatwia jego pracę, ale nie ma aspiracji do zostania federacją z osobowością prawną i składkami członkowskimi właśnie z powodu stworzenia platformy porozumienia dla wszystkich zainteresowanych NGO.
Posiadanie dobrze dobranej kadry, najlepiej mającej doświadczenia w pracy w NGO to warunek konieczny dla zorganizowania systemu współpracy.
Warto poświęcić czas i środki na budowę portalu internetowego dotyczącego współpracy, to najlepszy pomysł na komunikację i upowszechnianie informacji.
