Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje również wówczas, gdy kobieta pozostawała pod opieką medyczną później niż od 10. tygodnia ciąży, a opóźnienie to wynikało z przyczyn od niej niezależnych.
Tak 22 listopada br. orzekł Trybunał Konstytucyjny.
Trybunał rozpoznał skargę konstytucyjną ojca, który uznał, że jego konstytucyjne prawa zostały naruszone – nie wypłacono becikowego, ponieważ jego żona nie znalazła się pod opiekę medyczną w określonym ustawowo terminie.
Kwestionował art. 15b ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który to przewiduje, że becikowe przysługuje, jeżeli kobieta pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu.
Ojciec zarzucił, że tak ukształtowana przesłanka nie uwzględnia specyficznej sytuacji kobiet, które z uwagi na uwarunkowania zdrowotne nie mogły wiedzieć, że są w ciąży, a w konsekwencji uzyskać stosownego zaświadczenia od lekarza lub położnej o pozostawaniu pod opieką medyczną od 10. tygodnia ciąży. W takiej sytuacji znalazła się jego żona, która zgłosiła się do lekarza w 12. tygodniu ciąży. Niedochowanie terminu wynikało z przyczyn fizjologicznych: żona w krótkim czasie urodziła sześcioro dzieci, karmiła je naturalnie, co spowodowało trudności w rozpoznaniu kolejnej ciąży.
W związku z niedotrzymaniem terminu prezydent m.st. Warszawy odmówił skarżącemu prawa do jednorazowej zapomogi. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę na odmowną decyzję, chociaż w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych dominuje wykładnia art. 15b ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych umożliwiająca przyznanie becikowego także w sytuacji, gdy kobieta – z niezawinionych przez siebie przyczyn – podlegała opiece medycznej później niż od 10. tygodnia ciąży. Rozstrzygnięcie WSA podtrzymał Naczelny Sąd Administracyjny.
Skarżący zarzucił, że art. 15b ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych różnicuje uprawnione podmioty w zakresie prawa rodzin wielodzietnych do pomocy ze strony władz publicznych. Trybunał uznał, że ustawodawca, gwarantując dodatkowe wsparcie finansowe związane z urodzeniem się dziecka, dążył do zmotywowania kobiet do jak najwcześniejszego podlegania opiece medycznej do dnia porodu. Zasadne wobec tego było wyznaczenie konkretnego terminu, zdaniem ustawodawcy, najkorzystniejszego z punktu widzenia zdrowia matki i dziecka („nie później niż od 10. tygodnia ciąży”). Dlatego też Trybunał nie podzielił zarzutu skarżącego o arbitralności powyższego warunku i uznał za racjonalne kryteria, w oparciu o które przyznaje się becikowe.
Jednocześnie jednak Trybunał Konstytucyjny uznał, że zgodne z celem omawianej regulacji jest takie rozumienie art. 15b ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, które umożliwia przyznanie świadczenia także w przypadku niedotrzymania określonego w tym przepisie terminu z przyczyn niezawinionych przez kobietę, i zgłoszenia się do lekarza w terminie późniejszym. Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że najczęstszymi przyczynami niedochowania terminu są „uwarunkowania osobnicze, fizjologiczne, zdrowotne” lub długie terminy oczekiwania na wizytę lekarską w ramach bezpłatnej, publicznej opieki zdrowotnej. Jak słusznie wskazuje orzecznictwo sądów administracyjnych, organy stosujące art. 15b ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych powinny dokonać ustaleń zarówno w zakresie dbałości kobiety o zdrowie w czasie ciąży (pozostawania w tym okresie pod opieką lekarską), jak również dołożenia przez kobietę należytej staranności w zakresie dochowania terminu poddania się tej opiece, gdyż nie można wykluczyć, że z przyczyn niezależnych od woli i wiedzy kobiety nie będzie ona w stanie dochować określonego terminu. Zastosowanie tego przepisu w rozumieniu przyjętym w wyroku Trybunału Konstytucyjnego pozwala uwzględnić te wyjątkowe sytuacje.
Źródło: trybunal.gov.pl
