Ustawodawca nie uzależnia przyznania rodzinie zastępczej świadczenia na pokrycie kosztów związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych od okoliczności, które doprowadziły do powstania nowej rodziny zastępczej, lecz od zdarzeń nadzwyczajnych, które wystąpiły w ramach sprawowanej już opieki. Zdaniem sądu dowóz dziecka do szkoły jest obowiązkiem opiekunów realizowanym w ramach tzw. obowiązku szkolnego i kosztów z tym związanych, dlatego nie należy traktować kosztów z tym związanych jako wydatków nadzwyczajnych. Tak wynika z wyroku WSA w Bydgoszczy z 25 maja 2016 r. sygn. II SA/Bd 1262/15.
W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 2 lit. b tej ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka starosta może przyznać świadczenie na pokrycie kosztów związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń, mających wpływ na jakość sprawowanej opieki - jednorazowo lub okresowo.
Nie ulega wątpliwości, że pomoc pieniężna dla rodzin zastępczych ma charakter złożony, ponieważ składają się na nią świadczenia o charakterze okresowym oraz jednorazowe. W ramach tej pomocy można wyróżnić świadczenia zasadnicze i specjalne. Świadczenia specjalne mogą mieć charakter świadczenia jednorazowego lub okresowego. Świadczenie jednorazowe może być przyznane w przypadku jednej z dwóch sytuacji: wystąpienia konieczności pokrycia niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego do rodziny dziecka oraz gdy w wyniku zdarzenia losowego dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej wymaga dodatkowej pomocy. Świadczenie okresowe przyznawane jest tylko, gdy na skutek zdarzenia losowego dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej wymaga dodatkowej pomocy, która przyznawana jest na okres trwania bezpośrednich skutków zdarzenia. Świadczenia specjalne przyznawane są w ramach uznania administracyjnego i nie mają statusu publicznego prawa podmiotowego. W związku z uznaniowym charakterem decyzji w przedmiocie przyznania tego świadczenia podkreślić ponadto należy, że sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę zgodności działań organu administracji publicznej z prawem. Nie mogą zatem badać samego uznania administracyjnego, ale jedynie to, czy organy orzekające w ogóle mogły działać w ramach uznania administracyjnego i czy granic takich nie przekroczyły. W ocenie Sądu, granice uznania administracyjnego w rozpatrywanej sprawie nie zostały przekroczone.
Zinteresowani domagali się przyznania świadczenia na pokrycie kosztów związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki. Podnieśli, że zdarzeniem losowym jest śmierć babki dziecka i dziecko musi być obecnie dowożone do szkoły w innym obrębie administracyjnym. Dodano, że dziecko jest dowożone samochodem przez syna zainteresowanych. Do wniosku dołączono zestawienie wydatków związanych z dowozem dziecka do szkoły za okres od stycznia do maja 2015 r. oraz kosztów ubezpieczenia samochodu.
Zdaniem składu orzekającego odmowa przyznania wnioskowanego świadczenia znajduje oparcie w przedstawionej wyżej podstawie materialnoprawnej, a organy administracji przeprowadziły w sposób prawidłowy postępowanie wyjaśniające i uwzględniły wszystkie okoliczności faktyczne oraz przedstawiły przyczyny odmowy przyznania świadczenia. Brak jest tym samym podstaw do zarzucenia organom dowolności.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ wyczerpująco wyjaśnił motywy odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia wskazując, iż nie można przyjąć aby zdarzenie jakim jest śmierć babki dziecka była zdarzeniem losowym w rozumieniu przepisu art. 83 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, które uzasadnia możliwość przyznania wnioskowanego świadczenia. Jak stwierdził organ pojęcie "zdarzenie losowe" użyte zostało w tym przepisie w znaczeniu potocznym, wobec czego obejmuje ono zróżnicowany wachlarz zdarzeń nadzwyczajnych i nieprzewidywalnych, ale takich, które znacząco utrudniły sytuację materialną. Wyraz "losowe" wskazuje, że chodzi o katalog stanów faktycznych, których charakteru i cech nie można z góry określić i których wystąpienie z reguły powoduje konieczność poniesienia niespodziewanych, niezaplanowanych wydatków w sposób istotny obciążających budżet rodziny, wykraczających poza finansowe możliwości rodziny, w ramach posiadanych przez nie środków pieniężnych. W niniejszej sprawie nie miało miejsca takie zdarzenie losowe, które zainicjowałoby potrzebę poniesienia nadzwyczajnych wydatków, znacząco obciążających budżet domowy. W rozpoznawanej sprawie choroba a następnie śmierć babki dziecka spowodowała, że obowiązki rodziny zastępczej przejęli skarżący, natomiast to zdarzenie nie może uzasadniać przyznania świadczenia w rozumieniu podanej podstawy rozstrzygnięcia.
Źródło: CBOSA
