Osoba korzystająca ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez szpital psychiatryczny ma prawo do pomocy w ochronie swoich praw.  Prawo do pomocy w ochronie praw osoby takiej osoby przysługuje również jej przedstawicielowi ustawowemu, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu.  Ochrona praw osób korzystających ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez szpitale psychiatryczne należy do zadań Rzeczników Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego, będących pracownikami Biura Rzecznika Praw Pacjenta.

Do zadań Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego należy w szczególności:

1. pomoc w dochodzeniu praw w sprawach związanych z przyjęciem, leczeniem, warunkami pobytu i wypisaniem ze szpitala psychiatrycznego,
2. wyjaśnianie lub pomoc w wyjaśnianiu ustnych i pisemnych skarg tych osób,
3. współpraca z rodziną, przedstawicielem ustawowym, opiekunem prawnym lub faktycznym tych osób,
4. inicjowanie i prowadzenie działalności edukacyjno-informacyjnej w zakresie praw osób korzystających ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez szpital psychiatryczny. 

Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego w celu realizacji swoich zadań ma prawo:

1. wstępu do pomieszczeń szpitala psychiatrycznego związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych,
2. występowania z wnioskiem do personelu zakładu opieki zdrowotnej, w szczególności do lekarza prowadzącego, ordynatora oddziału psychiatrycznego (lekarza kierującego oddziałem) lub kierownika zakładu opieki zdrowotnej, oraz do podmiotu, który utworzył ten zakład, o podjęcie działań zmierzających do usunięcia przyczyny skargi lub zaistniałych naruszeń,
3. wglądu w dokumentację medyczną za zgodą osoby, której sprawa dotyczy, jej przedstawiciela ustawowego, opiekuna prawnego lub faktycznego,
4. porozumiewania się z osobami, którym pomoc jest udzielana, bez udziału innych osób. 

Rzecznik realizuje swoje zadania w szczególności przez:

1. przyjmowanie ustnych i pisemnych skarg pacjenta przebywającego w szpitalu psychiatrycznym, skarg rodziny pacjenta, jego przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej faktyczną opiekę nad pacjentem oraz ocenę zasadności skargi;
2. zapewnienie pacjentowi dostępu do informacji prawnej;
3. pomoc w sporządzeniu i złożeniu skargi do kierownika szpitala psychiatrycznego lub innych instytucji;
4. udzielanie pomocy pacjentowi wypisanemu ze szpitala psychiatrycznego, jeśli skarga została złożona w trakcie pobytu pacjenta w szpitalu psychiatrycznym, a procedura rozpatrywania skargi nie została zakończona. 

Rzecznik, z własnej inicjatywy, dokonuje oceny przestrzegania praw pacjentów, w szczególności w odniesieniu do pacjentów: 

1. przyjętych do szpitala psychiatrycznego bez zgody;
2. wobec których zastosowano przymus bezpośredni;
3. niezdolnych do wyrażenia zgody lub stosunku do przyjęcia albo leczenia;
4. przebywających w szpitalu psychiatrycznym na mocy orzeczenia sądowego o zastosowaniu środka zabezpieczającego.